Ρίτσαρντ Φαινμαν

  Πιστεύω ότι δεν θα μπορούσα να ζήσω χωρίς να διδάσκω. Ο λόγος είναι ότι πρέπει κάτι να κάνω όταν οι ιδέες μου στερεύουν και βρίσκομαι σε αδιέξοδο. Κάτι τέτοιες στιγμές, η διδασκαλία αποτελεί για μένα τη μόνη παρηγοριά. Μπορώ να λέω στον εαυτό μου: «τουλάχιστον υπάρχω, κάνω κάτι, συνεισφέρω σε κάτι» – είναι καθαρά ψυχολογικό θέμα.

 Όταν βρισκόμουν στο Πρίνστον, τη δεκαετία του 1940, είδα τι είχε συμβεί σε όλες εκείνες τις μεγαλοφυίες του Ινστιτούτου Ανωτέρων Σπουδών που είχαν επιλεγεί ειδικά για τις πνευματικές τους ικανότητες. Λοιπόν, τους δόθηκε η ευκαιρία να μένουν σε ένα υπέροχο σπίτι κοντά στο δάσος, απαλλαγμένοι από διδασκαλία ή οποιεσδήποτε άλλες υποχρεώσεις. Οι καημένοι μπορούσαν να κάθονται εκεί και να σκέφτονται, μόνοι τους, απερίσπαστοι από καθετί. Οι ιδέες όμως δεν βγαίνουν αυτόματα. Πιστεύω ότι σε μια τέτοια κατάσταση σε κυριεύει ένα είδος ενοχής ή κατάθλιψης. Αρχίζεις να ανησυχείς που έχουν στερέψει οι ιδέες. Ωστόσο, η κατάσταση δεν βελτιώνεται και οι ιδέες συνεχίζουν να μην έρχονται.

Η σκέψη γίνεται νωθρή, αφού απουσιάζει η πραγματική δραστηριότητα και η πρόκληση. Δεν έχεις επαφή με τους πειραματικούς επιστήμονες, ούτε χρειάζεται να σκεφτείς πως να απαντήσεις σε ερωτήσεις, αφού δεν υπάρχουν φοιτητές. Πλήρης αδράνεια!

Υπάρχουν στιγμές κατά τις οποίες η σκέψη λειτουργεί όμορφα και στο νου γεννιούνται υπέροχες ιδέες. Η διδασκαλία τις διακόπτει και αυτό φαίνεται ιδιαίτερα οδυνηρό. Αλλά υπάρχουν μεγάλα διαστήματα όπου καμιά ιδέα δεν ανατέλλει στον ορίζοντα του νου. Τότε, ιδιαίτερα αν δεν έχεις να κάνεις τίποτε άλλο, αρχίζεις να τρελαίνεσαι. Δεν μπορείς καν να πεις «έχω μια τάξη για να διδάξω».