Φανταστική συνέντευξη: Pierre de Fermat

 

Δημοσιογράφος: Κύριε Fermat, όλοι ξέρουμε τη διάσημη φράση σας στο περιθώριο ενός βιβλίου: “Έχω μια θαυμάσια απόδειξη, αλλά το περιθώριο είναι πολύ μικρό για να τη γράψω.”

Fermat: Ναι, ναι… το “περιθώριο” που έβγαλε περισσότερους αναστεναγμούς από ένα μυθιστόρημα της Μαντά. Το έγραψα στα “Αριθμητικά” του Διόφαντου. Και να σου πω την αλήθεια… Ίσως το έγραψα βιαστικά, ίσως με λίγο κρασί παραπάνω… αλλά είπα “ας δούμε ποιος θα τσιμπήσει”. Και τσίμπησαν. Για τρεις αιώνες.

Δημοσιογράφος: Δηλαδή μπορεί και να μην υπήρχε απόδειξη;

Fermat: (σηκώνει το φρύδι) Η ομορφιά είναι στο μυστήριο, φίλε μου. Αν σου πω την αλήθεια, χάνεται η μαγεία. Στην τελική, η Ιστορία αγαπάει τα αναπάντητα ερωτήματα. Μερικοί νομίζουν ότι το ‘χα· άλλοι λένε ότι μπέρδεψα την απόδειξη για μια ειδική περίπτωση με το γενικό πρόβλημα. Εγώ λέω: vive le suspense! (ζήσε την αγωνία)

Δημοσιογράφος: Πάντως το πρόβλημα βασάνισε γενιές μαθηματικών.

Fermat: Α, ναι! Από τον Euler ως τον Sophie Germain, όλοι προσπάθησαν να το αποδείξουν, άλλοι έκαναν μικρά βήματα, άλλοι μεγαλύτερα. Ήταν σαν μαραθώνιος με σκυτάλη, αλλά η σκυτάλη ήταν αναμμένος δαυλός.

Δημοσιογράφος: Και τελικά, ο Andrew Wiles…

Fermat: Α, ο αγαπημένος μου σύγχρονος ήρωας! Αυτός ο Άγγλος κύριος, που κλείστηκε στο γραφείο του για  χρόνια σαν μοναχός, χωρίς να πει σε κανέναν τι κάνει, και μελετούσε αθόρυβα, με εμμονή. Έκανε σαν ερωτευμένος που δεν θέλει να πει το όνομα της αγαπημένης του, φοβούμενος μη χαθεί η μαγεία.

Δημοσιογράφος: Και όταν ανακοίνωσε την απόδειξη το 1993…

Fermat: …όλοι χειροκρότησαν, τα ΜΜΕ φώναζαν “το μεγαλύτερο μαθηματικό επίτευγμα του αιώνα”, και μετά… μπαμ! Βρήκαν ένα κενό στην απόδειξη. Εγώ από εκεί πάνω έπινα σαμπάνια και γελούσα: “Ωραία, ας τους βασανίσω λίγο ακόμα.” Αλλά ο Wiles δεν τα παράτησε· συνεργάστηκε με τον Richard Taylor, και μέσα σε έναν χρόνο το έκλεισε το κενό. Το 1995,η απόδειξη ήταν γεγονός.

Δημοσιογράφος: Σας ικανοποίησε που βρέθηκε απόδειξη;

Fermat: Και ναι και όχι. Ναι, γιατί η ανθρώπινη επιμονή είναι θαυμαστή. Όχι, γιατί μου άρεσε να είμαι το “ιερο μαθηματικο δισκοπτηρο ” που στοιχειώνει τα μυαλά. Έφυγα από την παρέα του Goldbach και του Riemann.

Δημοσιογράφος: Σαν νομικός, πώς ήταν η καθημερινότητά σας;

Fermat: Η δουλειά μου ήταν γεμάτη χαρτιά, υποθέσεις, μάρτυρες, διαθήκες… Πολύ βαρετό. Έτσι, στα περιθώρια των φακέλων, έγραφα μαθηματικά. Κάποτε μπέρδεψα τους φακέλους και έστειλα στην έδρα μια λύση για το θεώρημα των δύο τετραγώνων αντί για αγόρευση. Ο δικαστής με κοίταξε περίεργα, αλλά δεν είπε τίποτα — μάλλον δεν κατάλαβε λέξη.

Δημοσιογράφος: Ως ερασιτέχνης μαθηματικός, αισθανόσασταν μειονεκτικά απέναντι στους επαγγελματίες;

Fermat: Καθόλου. Η λέξη  ερασιτέχνης σημαίνει  φιλότεχνος “αυτός που αγαπάει την τέχνη” και τα μαθηματικά δεν είναι μόνο επιστήμη είναι τέχνη. Δεν χρειαζόμουν μισθό για να την υπηρετήσω. Αν είχα πανεπιστημιακή θέση, ίσως να με έπνιγαν οι επιτροπές και τα πρωτόκολλα, και να μην είχα ποτέ χρόνο να παίξω με αριθμούς.

Δημοσιογράφος: Και η άποψή σας για τα μαθηματικά στην εκπαίδευση;

Fermat: Τα μαθηματικά δεν είναι για να κάνεις μόνο λογαριασμούς. Είναι για να μάθεις να σκέφτεσαι, να ελέγχεις, να βλέπεις τη λογική αλυσίδα πίσω από κάθε ισχυρισμό. Αν οι άνθρωποι μάθαιναν πραγματικά μαθηματική σκέψη, οι πολιτικοί θα είχαν πολύ λιγότερη δουλειά.

Δημοσιογράφος: Ένα τελευταίο μήνυμα;

Fermat: Ναι: να θυμάστε ότι η περιέργεια είναι το καλύτερο καύσιμο. Και όταν δείτε ένα “αδύνατο” πρόβλημα, μην πείτε “δεν γίνεται” — πείτε “αυτό θα είναι διασκεδαστικό”. Και αν ποτέ δείτε το βιβλίο μου με το διάσημο περιθώριο… αφήστε λίγο χώρο για να γράψετε κι εσείς κάτι. Μπορεί σε 300 χρόνια να βασανίζει κάποιον άλλον.

O  Andrew Wiles  περιγράφει την συγκλονιστική στιγμή που  "ανακαλύπτει" την θρυλική απόδειξη του τελευταίου θεωρήματος του Fermat.