Το Πρόβλημα του Τρένου

 

  Το Πρόβλημα του Τρένου είναι ένα γνωστό ηθικό δίλημμα που χρησιμοποιείται στη φιλοσοφία και στην ηθική ψυχολογία για να εξετάσει πώς παίρνουμε δύσκολες αποφάσεις όταν συγκρούονται οι αξίες μας.

  Ένα τράμ (ή τρένο) τρέχει ανεξέλεγκτο πάνω σε μια γραμμή. Μπροστά του υπάρχουν πέντε άνθρωποι δεμένοι στις ράγες που θα σκοτωθούν αν το τρένο συνεχίσει.

Εσύ βρίσκεσαι κοντά σε έναν μοχλό που μπορεί να αλλάξει τη διαδρομή του τρένου, κατευθύνοντάς το σε μια άλλη γραμμή. Όμως, πάνω σε αυτή τη δεύτερη γραμμή βρίσκεται ένας μόνο άνθρωπος που δεν μπορεί να μετακινηθεί από την γραμμή.

Τι θα κάνεις;

Αν τραβήξεις τον μοχλό, σώζεις τους πέντε, αλλά προκαλείς εσύ τον θάνατο του ενός.

Αν δεν κάνεις τίποτα, δεν ευθύνεσαι άμεσα, αλλά πεθαίνουν πέντε.

 Τι προσπαθεί να δείξει:

Το πρόβλημα δεν έχει «σωστή» απάντηση· χρησιμοποιείται για να εξερευνήσει δύο βασικές ηθικές αρχές:

Ωφελιμισμός (Utilitarianism):

Η σωστή πράξη είναι εκείνη που φέρνει το μεγαλύτερο καλό για τους περισσότερους. Άρα, τραβάς τον μοχλό και σώζεις πέντε ζωές αντί για μία.

Δεοντολογία (Deontology):

Οι πράξεις κρίνονται από τους κανόνες και τις προθέσεις, όχι από το αποτέλεσμα.

Άρα, δεν έχεις δικαίωμα να σκοτώσεις κάποιον, ακόμη κι αν έτσι σώζεις περισσότερους.

Το Πρόβλημα του Τρένου μάς βοηθά να σκεφτούμε πώς αξιολογούμε την ευθύνη, την πρόθεση και το αποτέλεσμα.

Εμφανίζεται συχνά σε συζητήσεις για τεχνητή νοημοσύνη, αυτόνομα οχήματα, ιατρικές αποφάσεις, και άλλες περιπτώσεις όπου πρέπει να επιλέξουμε ποιο κακό είναι "λιγότερο".