.png)
Σε έναν αχυρώνα στο Λονγκ Άιλαντ, ένας άντρας περιφέρεται γύρω από έναν τεράστιο καμβά. Στα χέρια του δεν κρατά πινέλο, αλλά ένα δοχείο μπογιάς που στάζει, πιτσιλάει, τινάζεται με εκρηκτική ακρίβεια. Δεν ζωγραφίζει – χορεύει, και κάθε σταγόνα αφήνει πίσω της ένα ίχνος της ψυχής του. Το όνομά του είναι Τζάκσον Πόλοκ, και μέσα από το χάος του, γεννιέται η γεωμετρία της φύσης.
Ο Πόλοκ, Αμερικανός καλλιτέχνης του 20ού αιώνα, υπήρξε ηγετική μορφή του αφηρημένου εξπρεσιονισμού. Ήταν ψυχαναλυόμενος, με εσωτερικές συγκρούσεις και καλλιτεχνικούς δαίμονες, όμως μετέτρεψε το εσωτερικό του χάος σε μορφή, αναπτύσσοντας την τεχνική του dripping, δηλαδή το πιτσίλισμα μπογιάς σε οριζόντιο καμβά. Αυτό που έμοιαζε με τυχαία εκτίναξη χρώματος, αποδείχθηκε – δεκαετίες μετά – ότι ήταν μαθηματικά οργανωμένο χάος.
Το 1999, ο φυσικός Ρίτσαρντ Τέιλορ ανέλυσε με την ομάδα του τα έργα του Πόλοκ και αποκάλυψε ότι οι πίνακές του έχουν φράκταλ δομή – δηλαδή γεωμετρικά χαρακτηριστικά που συναντώνται σε φυσικά φαινόμενα όπως τα σύννεφα, οι ακτογραμμές ή τα δέντρα. Αυτά τα φράκταλ χαρακτηρίζονται από αυτο-ομοιότητα: κάθε μικρό τους κομμάτι μοιάζει με το όλον, όπως ακριβώς και τα έργα του Πόλοκ.
Οι τιμές της φράκταλ διάστασης στα έργα του Πόλοκ:
• Οι πρώιμοι πίνακές του (1943-1945) παρουσίαζαν φράκταλ διάσταση περίπου 1,45, παρόμοια με τα νορβηγικά φιόρδ.
• Καθώς βελτίωνε την τεχνική του, η φράκταλ διάσταση αυξανόταν, αντικατοπτρίζοντας τη μεγαλύτερη πολυπλοκότητα των έργων.
• Στον πίνακα Blue Poles (1952), η φράκταλ διάσταση έφτασε το 1,72.
• Οι αναλύσεις έδειξαν ότι η τεχνική του είχε τέτοια συνέπεια, ώστε μπορούσε να ξεχωρίσει γνήσια έργα από απομιμήσεις βάσει της φράκταλ υπογραφής του.
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι ψυχολόγοι διαπίστωσαν πως το ανθρώπινο μάτι βρίσκει αισθητικά ευχάριστα τα σχήματα με φράκταλ διάσταση μεταξύ 1,3 και 1,5 – και ο Πόλοκ κινούνταν ακριβώς εντός αυτών των ορίων στα πρώτα του έργα.
Μέσα από τη μαθηματική ανάλυση, φάνηκε ότι ο Πόλοκ δεν ήταν απλώς ένας εκφραστής συναισθημάτων, αλλά δημιουργός μιας γεωμετρίας που υπάρχει παντού γύρω μας – και μέσα μας.
Η καλλιτεχνική του πορεία, όμως, είχε τραγική κατάληξη. Το 1956, πέθανε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, αφήνοντας πίσω του ένα έργο που ακόμα μελετάται. Ο πίνακάς του No. 5, 1948 πωλήθηκε το 2006 για 140 εκατομμύρια δολάρια, κατατάσσοντάς τον στους ακριβότερους καλλιτέχνες στην ιστορία.
Το 2001, ένας πίνακας αμφιβόλου αυθεντικότητας εξετάστηκε από την ομάδα του Τέιλορ. Η απουσία φράκταλ διάστασης παρόμοιας με των αυθεντικών έργων του Πόλοκ πρόδωσε την απομίμηση. Η φράκταλ ανάλυση γίνεται πλέον εργαλείο αυθεντικοποίησης τέχνης.
Μηχανές και λογισμικά, όπως ο "Pollockizer", έχουν προσπαθήσει να μιμηθούν την τεχνική του δημιουργώντας έργα με φράκταλ χαρακτηριστικά. Όμως η ψυχή που ενσωμάτωνε ο Πόλοκ στο έργο του δεν μπορεί να αναπαραχθεί από σύρματα και πηνία.
Ο Πόλοκ δεν ζωγράφιζε πίνακες. Ζωγράφιζε τη δομή του κόσμου. Κι όπως κάθε φράκταλ, τα έργα του ήταν απλά στην όψη, μα άπειρα σε βάθος – όπως και ο ίδιος.
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
