Κακοπαιδικά Λήμματα. Ηθική ή προνοητική άλγεβρα

 Η ζωή όσο και αν αυτό ακούγεται σκληρό θα βασιστεί στις αποφάσεις που θα λαμβάνετε κατά καιρούς σχετικά με μείζονος ή ήσσονος σημασίας θέματα. Ναι, ναι οι καλύτερες αποφάσεις λαμβάνονται με βάση την εμπειρία όμως αυτό δεν είναι πάντα εφικτό καθώς κάποιες εμπειρίες είναι οριστικές και αμετάκλητες. Αφήνετε το φροντιστήριο για να πάτε αναπληρωτής; Χρειάζεστε ακόμα ένα μεταπτυχιακό; Ξανθή ή καστανή βαφή στην ανέμελη κώμη σας; Ποια η ενδεδειγμένη ορθοπεδική αποκατάσταση της ανδρικής τρίχας μετά τα σαράντα; Σε τέτοια ζητήματα ακριβώς θα σας βοηθήσει η σοφία του παρελθόντος, η σοφία της λίστας.

Έγραφε ο Βενιαμίν Φραγκλίνος (*) το 1772, σε μια επιστολή στο φίλο του Τζότζεφ Πρίστλευ:

Η μέθοδος μου είναι να διαιρώ ένα φύλλο χαρτί σε δυο στήλες με μια γραμμή, και να γράφω στην κορυφή της μιας «υπέρ» και στην κορυφή της άλλης «κατά». Έπειτα, συλλογιζόμενος επί τρεις ή τέσσερεις μέρες το ζήτημα που με απασχολεί καταγράφω συνοπτικά σε κάθε στήλη τους διάφορους λόγους που μπορώ να σκεφτώ υπέρ ή κατά της συγκεκριμένης απόφασης.ν Όταν τους έχω συγκεντρώσει όλους μαζί, προσπαθώ να εκτιμήσω το βάρος καθενός. Όποτε βρίσκω δυο, έναν σε κάθε στήλη, που φαίνονται ίσοι, τους διαγράφω και τους δυο. Αν βρω κάποιο λόγο υπέρ που ισούται με δυο λόγους κατά, διαγράφω και τους τρεις. Αν κρίνω ότι δυο συγκεκριμένοι λόγοι κατά είναι ίσοι με τρεις συγκεκριμένους λόγους υπέρ, διαγράφω και τους πέντε, προχωρώντας με αυτόν το τρόπο βρίσκω τελικά που βρίσκεται η ισορροπία. Και αν αφού σκεφτώ τα ζήτημα άλλες μια δυο μέρες δεν προκύψει τίποτα καινούργιο που να είναι σημαντικό σε κάποια από τις δυο στήλες, καταλήγω ανάλογα στην απόφαση.

Μοιάζει λίγο με τα συγκριτικά τεστ των ηλεκτρονικών καταστημάτων για συσκευές ίδιου σκοπού, διαφορετικών εταιριών αλλά ο Φραγκλίνος το ονόμαζε κάπως υπερβολικά ηθική ή προνοητική άλγεβρα. Ενδείκνυται μόνο για δασκάλους του υπολογισμού και όχι της παρόρμησης!

(*) Βενιαμίν Φραγκλίνος (1706 –1790) είναι ένας από τους εθνοπατέρες των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Διακεκριμένος συγγραφέας και τυπογράφος, θεωρητικός της πολιτικής, πολιτικός, επιστήμων, εφευρέτης, κοινωνικός ακτιβιστής, στρατιωτικός και διπλωμάτης. Με την ιδιότητα του επιστήμονα, αποτέλεσε σημαντική φιγούρα του Διαφωτισμού και της ιστορίας της φυσικής για τις ανακαλύψεις και τις θεωρίες του αναφορικά με τον ηλεκτρισμό.