Φανταστική συνέντευξη Γιρολάμο Καρντάνο

 

Δημοσιογράφος: Κύριε Καρντάνο, επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με το πιο απλό: Τελικά τι ήσασταν; Γιατρός; Μαθηματικός; Φιλόσοφος; Τζογαδόρος; Αστρολόγος;

Καρντάνο: Αχ… αν είχα πληρωθεί ανά ταμπέλα που μου κόλλησαν, θα ήμουν πιο πλούσιος κι από τραπεζίτη της Γένοβας! Γιατρός ήμουν γιατί έπρεπε να φάω. Μαθηματικός γιατί δεν μπορούσα να κρατήσω το μυαλό μου ήσυχο. Τζογαδόρος γιατί τα ζάρια με φώναζαν πιο δυνατά από την εξίσωση. Και αστρολόγος… γιατί ο κόσμος πλήρωνε καλύτερα για το αν θα χωρίσει η νύφη από τον γαμπρό, παρά για το πώς λύνεται μια κυβική.

Δημοσιογράφος: Είστε από τους πρώτους που μιλήσατε για πιθανότητες. Σχεδόν ανακαλύψατε τη θεωρία!

Καρντάνο: Ναι, αυτό είναι η αλήθεια. Έγραψα το Liber de ludo aleae (Το βιβλίο για τα τυχερά παιχνίδια). Εκεί μέσα μάζεψα κανόνες, υπολογισμούς, αναλύσεις. Ήταν η πρώτη φορά που κάποιος είπε: «Κάτσε ρε φίλε, δεν είναι μαγεία τα ζάρια, είναι αριθμοί!» Αν με άκουγαν οι παίκτες στο καπηλειό, θα γλίτωναν μια περιουσία. Αλλά φυσικά… εγώ τα έγραφα και πάλι τα έχανα. Έβλεπα τη θεωρία, αλλά το πορτοφόλι μου… θεωρητικά μόνο υπήρχε.

Δημοσιογράφος: Μιλήστε μας για την περίφημη «φόρμουλα του Καρντάνο».

Καρντάνο: Α, ναι, οι κυβικές εξισώσεις. Ήταν το μεγάλο μου καμάρι – και ο μεγάλος μου μπελάς. Βρήκαμε τρόπο να λύνονται, κι ας μην ήταν καθαρά δική μου ανακάλυψη. Υπήρχε η γνώση από τον Ταρτάλια και τον Φερρό, αλλά εγώ την έβγαλα στο φως, με μαθηματική μέθοδο. Έγραψα το Ars Magna (Η Μεγάλη Τέχνη) και το ονόμασα έτσι γιατί πραγματικά πίστευα ότι ήταν η μεγαλύτερη τέχνη της λογικής. Κι όμως, ακόμη κι εκεί, αναγκάστηκα να μπλέξω με “φανταστικούς” αριθμούς — τους λεγόμενους «αδύνατους», που σήμερα τους λέτε μιγαδικούς. Ένα βήμα στο άγνωστο, που τότε έμοιαζε μαγεία, αλλά σήμερα είναι θεμέλιο.

Δημοσιογράφος: Εντυπωσιακό. Και παρ’ όλα αυτά, ασχοληθήκατε με ωροσκόπια. Δεν το μετανιώνετε;

Καρντάνο: Αχ, πονεμένη ιστορία! Να σου πω την αλήθεια, ντρέπομαι. Έκανα ωροσκόπια για πάπες, για βασιλιάδες, για εμπόρους… και στο τέλος, τι κατάλαβα; Ότι απλώς έντυνα την κοινή λογική με αστρικά στολίδια. Σήμερα θα το έλεγες “ξεγέλασμα με Excel του Μεσαίωνα”. Μάλιστα, για να καταλάβεις, έβγαλα ακόμα και το ωροσκόπιο του Χριστού! Ε, αυτό ήταν το τέλος. Μου κούνησαν το δάχτυλο, με φυλάκισαν, με χλεύασαν. Αν γύριζα τον χρόνο πίσω, θα έλεγα: «Γιρολάμο, άσε τα άστρα στους ποιητές. Εσύ κοίτα τα νούμερα.»

Δημοσιογράφος: Οπότε αν ξαναζούσατε, θα μένατε μόνο στα μαθηματικά;

Καρντάνο: Χμ… δεν ξέρω αν θα μπορούσα. Η ζωή μου ήταν σαν πολυώνυμο τρίτου βαθμού: περίπλοκη, με ρίζες που δεν έβγαιναν εύκολα. Έπρεπε να ζήσω και τις αποτυχίες μου για να καταλάβω τι σημαίνει επιτυχία. Αλλά ναι, σήμερα βλέπω πόσο σπουδαίο ήταν το έργο μου στα μαθηματικά και πόσο ανόητο έμοιαζε να χαραμίζω ώρες τραβώντας γραμμές στα άστρα. Η ειρωνεία είναι πως για να αποδείξω ότι οι πιθανότητες υπάρχουν, έπρεπε πρώτα να τις χάσω στα χαρτιά.

Δημοσιογράφος: Σας πολέμησαν πολύ οι αντίπαλοί σας.

Καρντάνο: Αχ, οι συνάδελφοι μαθηματικοί… Εγώ τους έλεγα «αδέλφια στην λογική» και αυτοί με έβλεπαν σαν κλέφτη ιδεών. Καβγάδες με τον Ταρτάλια, ύβρεις, γράμματα γεμάτα φαρμάκι. Να τα λέμε κι αυτά: ήμουν ξεροκέφαλος, περήφανος, και δεν άντεχα να με βγάζουν ψεύτη. Αντί να μοιραστούμε τη γνώση, σφαζόμασταν σαν γείτονες για ένα πηγάδι.

Δημοσιογράφος: Αν βάζατε έναν τίτλο στη ζωή σας;

Καρντάνο: «Πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης».