Φανταστική συνέντευξη: Gustav Lejeune Dirichlet

Δημοσιογράφος: Κύριε Dirichlet, ας ξεκινήσουμε από την αρχή. Πώς ήταν τα παιδικά σας χρόνια;

Dirichlet: Ήμουν ο κλασικός «σπασίκλας» με καλή έννοια. Τα λεφτά μου πήγαιναν όχι σε γλυκά ή παιχνίδια, αλλά σε μαθηματικά βιβλία. Οι γονείς μου ανησυχούσαν ότι θα μείνω χωρίς δόντια από τη ζάχαρη· τελικά έμεινα χωρίς ύπνο από τις εξισώσεις! Και είχα πάθος: όταν έπεσε στα χέρια μου το βιβλίο του Gauss, το κουβαλούσα μαζί μου όπως άλλοι κουβαλούν προσευχητάρια.

Δημοσιογράφος: Σήμερα οι νέοι έχουν κινητά, tablets, άπειρα πράγματα που τους αποσπούν την προσοχή. Τι συμβουλή θα τους δίνατε;

Dirichlet: Α, αυτό είναι το «θεώρημα της διάσπασης συγκέντρωσης». Αν κάθε 2 λεπτά τσεκάρεις ειδοποιήσεις, ποτέ δεν θα κάνεις σοβαρή σκέψη. Μαθηματικά χωρίς βάθος, είναι σαν φλερτ μόνο με emoji: γρήγορο, αλλά κενό. Θα έλεγα λοιπόν: κλείστε το κινητό σας όταν μελετάτε. Το μυαλό χρειάζεται χρόνο για να μπει «σε τροχιά». Αν κάθε τόσο πετάγεται το TikTok, δεν κάνετε μαθηματικά – κάνετε ζάπινγκ.

Και κάτι ακόμα: στο διαδίκτυο θα βρείτε άπειρη πληροφορία. Το δύσκολο δεν είναι να βρείτε μια απάντηση, αλλά να ξεχωρίσετε τη σωστή μέσα από τον ωκεανό ανοησιών. Γι’ αυτό χρειάζεται δάσκαλος, βιβλία, καθαρή σκέψη.

Δημοσιογράφος: Εσείς γίνατε διάσημος για την «αρχή της περιστερόφωλιας». Πώς θα την εξηγούσατε σε έναν σημερινό έφηβο που βαριέται τα μαθηματικά;

Dirichlet: Απλά: αν έχεις περισσότερα περιστέρια από φωλιές, κάποια θα μοιραστούν. Τώρα, ας το φέρουμε στο σήμερα:

Έχεις 11 καλώδια φορτιστών αλλά μόνο 10 συρτάρια; Σίγουρα κάποιο συρτάρι θα έχει δύο.

Έχεις 366 άτομα σε ένα γκρουπ WhatsApp; Σίγουρα δύο έχουν ίδια γενέθλια (ακόμα κι αν δεν το γράφουν στο status).

Έχεις 1000 ειδοποιήσεις την ημέρα αλλά μόνο 24 ώρες; Ε, κάπου θα στριμωχτείς και θα μείνει κάτι αδιάβαστο.

Η αρχή της περιστερόφωλιας είναι ο νόμος της ζωής: όπου υπάρχει περιορισμένος χώρος, θα υπάρξει στρίμωγμα. Και αυτό ισχύει και για το μυαλό· αν το γεμίσεις μόνο με άχρηστη πληροφορία, δεν θα χωράει η ουσία.

Δημοσιογράφος: Κι αν ζούσατε σήμερα, πώς θα φανταζόσασταν τον εαυτό σας;

Dirichlet: (γελάει) Πιθανότατα θα είχα κανάλι στο YouTube με τίτλο “Maths & Mischief”. Θα έκανα βίντεο: «5 τρόποι να βρεις το ταίρι σου με την αρχή της περιστερόφωλιας» ή «Πώς οι πρώτοι αριθμοί εξηγούν γιατί το Wi-Fi σου πέφτει».

Αλλά ξέρετε, όσο κι αν αλλάζουν τα μέσα, η ουσία μένει ίδια: χρειάζεται υπομονή, σιωπή, και καθαρή σκέψη. Αυτά δεν τα δίνει ούτε το Instagram ούτε το Google. Τα δίνει η πειθαρχία.

Δημοσιογράφος: Μιλήστε μας για το σπουδαίο σας θεώρημα με τους πρώτους αριθμούς στις αριθμητικές προόδους.

Dirichlet: Ω, αυτό ήταν η περηφάνια μου! Απέδειξα ότι σε οποιαδήποτε αριθμητική πρόοδο, αν ο πρώτος όρος και η διαφορά δεν έχουν κοινό διαιρέτη, τότε υπάρχουν άπειροι πρώτοι. Δηλαδή, αν ξεκινήσεις από το 5 και μετράς με βήμα 6 (5, 11, 17, 23…), πάντα θα βρίσκεις κι άλλους πρώτους. Είναι σαν να λες: «Όσο κι αν περπατάς στο μονοπάτι, πάντα θα βρίσκεις καινούρια λουλούδια».

Για τη σημερινή μαθηματική εκπαίδευση αυτό σημαίνει: να μάθεις να εμπιστεύεσαι τις γενικές αρχές, όχι μόνο τα παραδείγματα. Οι αριθμοί δεν τελειώνουν, όπως και η γνώση.

Δημοσιογράφος: Και τι θα λέγατε σε έναν μαθητή που βαριέται τα μαθηματικά και χάνεται στο κινητό του;

Dirichlet: Θα του έλεγα:

1.Μάθε να βαριέσαι δημιουργικά. Η πλήξη είναι η πόρτα της εφευρετικότητας. Αν γεμίζεις κάθε κενό με scroll, ποτέ δεν θα αφήσεις τον εγκέφαλό σου να σκεφτεί.

2.Μάθε να λες “όχι”. Το κινητό είναι σαν καραμέλα: ωραίο, αλλά τρώγεται εύκολα. Τα μαθηματικά είναι σαν ψωμί: χρειάζονται χρόνο να ζυμωθούν, αλλά σε τρέφουν.

3.Διάλεξε λίγη αλλά καλή πληροφορία. Μην προσπαθείς να διαβάσεις τα πάντα. Διάβασε προσεκτικά, βάλε ερωτήσεις, κράτα σημειώσεις.

4.Και τέλος, να θυμάται: τα μαθηματικά είναι σαν τον έρωτα. Δεν τα κατακτάς με “swipe right”, θέλουν δέσμευση και υπομονή. Αλλά αν αφεθείς, τότε η σχέση κρατάει για πάντα.

Δημοσιογράφος: Θα θέλατε να αφήσετε μια τελευταία φράση για τους μαθητές του σήμερα;

Dirichlet: Ναι: “Μην αφήνετε τα κινητά να σας κλέψουν το μεγαλύτερο δώρο που έχετε – την ικανότητα να σκέφτεστε βαθιά.” Τα μαθηματικά είναι το γυμναστήριο του μυαλού· και το μυαλό, σε αντίθεση με το σώμα, δεν γερνά όταν το γυμνάζεις – γίνεται πιο νέο.

Περί περιστεροφωλιάς

https://mathhmagic.blogspot.com/2014/04/blog-post_16.html