Είναι μια ιστορία που όλοι νομίζουμε πως ξέρουμε.
Στην αρχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Δυτική Ευρώπη έχει καταρρεύσει. Μόνο η Μάγχη χωρίζει τη Βρετανία από τον φασιστικό ζυγό· μόνο οι θαλάσσιες οδοί του Ατλαντικού κρατούν ζωντανή την ελπίδα ότι ο πληθυσμός θα συνεχίσει να τρέφεται, να ντύνεται και να εξοπλίζεται. Όμως, οι «αγέλες λύκων» των ναζιστικών υποβρυχίων χτυπούν τα εμπορικά πλοία ανελέητα, καθοδηγούμενες από ραδιοεντολές που οι Βρετανοί μπορούν να υποκλέπτουν αλλά όχι να αποκρυπτογραφούν — χάρη στο διαβολικά ευφυές μηχάνημα κρυπτογράφησης Enigma.
Αν δεν γινόταν κάτι, και μάλιστα γρήγορα, το σχέδιο του Χίτλερ να βομβαρδίσει και στη συνέχεια να λιμοκτονήσει τη Βρετανία θα πετύχαινε.
Και τότε εμφανίζεται ο Άλαν Τιούρινγκ, το ιδιοφυές μυαλό που εργάζεται στο άκρως απόρρητο Government Code and Cypher School στο Μπλέτσλι Παρκ. Εκεί, σε μια πράξη πνευματικής υπέρβασης, σχεδιάζει και κατασκευάζει τη μηχανή που θεωρείται ο πρώτος υπολογιστής του κόσμου. Με αυτόν σπάει τον κώδικα της Enigma, επιτρέποντας στους Συμμάχους να εξουδετερώσουν τα γερμανικά υποβρύχια και, τελικά, να κερδίσουν τον πόλεμο.
Γι’ αυτό ο Τιούρινγκ θεωρείται ο πατέρας της πληροφορικής.
Μια υπέροχη ιστορία. Μόνο που, όπως συμβαίνει συχνά με τις υπέροχες ιστορίες, δεν είναι ακριβώς αληθινή.
Ο πρώτος ψηφιακός, ηλεκτρονικός υπολογιστής του κόσμου — ο πρόδρομος των σύγχρονων υπολογιστών — πράγματι δημιουργήθηκε στη Βρετανία, στη διάρκεια του πολέμου, για να αλλάξει ριζικά την τέχνη της αποκρυπτογράφησης.
Ήταν ένα θαύμα τεχνολογικής δημιουργικότητας.Όμως ο Τιούρινγκ δεν βρισκόταν καν στη χώρα όταν κατασκευάστηκε. Και δεν ήταν έργο των αποφοίτων του Κέιμπριτζ και της Οξφόρδης που στελέχωναν το Μπλέτσλι Παρκ.
Το μηχάνημα, που οι εργαζόμενοι ονόμαζαν Colossus, ήταν δημιούργημα ενός αυτοδίδακτου μηχανικού του Ταχυδρομείου, του Τόμμι Φλάουερς — γιου ενός Λονδρέζου χτίστη. Για δεκαετίες, λόγω του Νόμου περί Επίσημων Μυστικών, του απαγορευόταν να αποκαλύψει την ανακάλυψή του.
Τώρα, με αφορμή τα 120 χρόνια από τη γέννησή του και την ίδρυση του Tommy Flowers Foundation για την αποκατάσταση της αλήθειας, το όνομά του αρχίζει επιτέλους να αναγνωρίζεται. Μάλιστα, ο καλλιτέχνης Jimmy C — γνωστός για τη διάσημη τοιχογραφία του David Bowie στο Brixton — δημιούργησε προς τιμήν του ένα μεγάλο έργο στο Εθνικό Μουσείο Υπολογιστών.
.png)
Οι επισκέπτες σήμερα μιλούν χαμηλόφωνα, σχεδόν με δέος — σαν να μην θέλουν να ταράξουν τα φαντάσματα των ιδιοφυιών που κάποτε εργάστηκαν εκεί.
Ο ιστορικός David Kenyon εξηγεί πως το Μπλέτσλι Παρκ, παρότι αρχικά ήταν ένα ελεύθερο εργαστήριο για εκκεντρικούς διανοούμενους, ως το τέλος του 1943 είχε μετατραπεί σε μια τεράστια, βιομηχανικού τύπου μηχανή πληροφοριών που στήριζε ολόκληρη την πολεμική προσπάθεια των Συμμάχων.
Περισσότεροι από 10.000 άνθρωποι εργάζονταν σε τρεις βάρδιες το εικοσιτετράωρο — τα τρία τέταρτα γυναίκες, με μέση ηλικία μόλις 21 ετών.
Οι κώδικες υποκατάστασης, όπως εκείνοι που χρησιμοποιούσαν οι Ναζί, υπήρχαν ήδη από την εποχή του Ιούλιου Καίσαρα, ο οποίος περιγράφει στο έργο του Πόλεμοι της Γαλατίας πώς έστελνε κρυπτογραφημένα μηνύματα αλλάζοντας τα γράμματα του αλφαβήτου.
Από τότε η κρυπτογραφία δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια μάχη ευφυΐας μεταξύ εκείνων που φτιάχνουν κώδικες και εκείνων που τους σπάνε.
Η Enigma όμως ήταν κάτι το πρωτοφανές. Είχε τρεις τροχούς (ρότορες), ο καθένας με 26 δυνατές θέσεις – μία για κάθε γράμμα του αλφαβήτου – και κάθε φορά που πληκτρολογούσες ένα γράμμα, οι τροχοί γύριζαν, αλλάζοντας τον τρόπο υποκατάστασης. Έτσι, ποτέ δύο γράμματα δεν κρυπτογραφούνταν με τον ίδιο τρόπο.Ήταν μια εφιαλτική πρόκληση για τους αποκρυπτογράφους.
Οι Βρετανοί γνώριζαν την Enigma από τη δεκαετία του ’20, αλλά την είχαν απορρίψει ως ανασφαλή. Οι Πολωνοί μαθηματικοί, όμως, είχαν ήδη σπάσει τη βασική της εκδοχή πριν τον πόλεμο, και ο Τιούρινγκ ανέπτυξε την περίφημη Bombe, μια μηχανή που μπορούσε να εντοπίζει τα ημερήσια κλειδιά της ναυτικής Enigma.
Αυτή του η συμβολή ήταν καθοριστική για τη νίκη στη μάχη του Ατλαντικού.
Φωτογραφία της Bombe που δημιουργήθηκε στο Μπλέτσλεϊ Παρκ
Ωστόσο, η επόμενη γερμανική μηχανή, η Lorenz SZ40, γνωστή στους Βρετανούς ως Tunny (Τόνος), αποδείχθηκε ακόμη πιο περίπλοκη. Προστάτευε τις πιο απόρρητες επικοινωνίες του ίδιου του Χίτλερ.
Η Tunny ήταν συνδεδεμένη με τηλετυπικά μηχανήματα και λειτουργούσε με δυαδικό κώδικα – ένα πρώιμο είδος ψηφιακής μετάδοσης.
Οι Βρετανοί δεν την είδαν ποτέ κατά τη διάρκεια του πολέμου, όμως τα σήματά της μπορούσαν να υποκλέψουν.
Το σύστημα χρησιμοποιούσε δώδεκα τροχούς, ο καθένας με διαφορετικό αριθμό θέσεων (όλοι πρώτοι αριθμοί), και μπορούσε να αλλάζει τις εσωτερικές του διαμορφώσεις κάθε μήνα, καθιστώντας την αποκρυπτογράφηση σχεδόν αδύνατη.
Το 1941, μια σπάνια γερμανική απροσεξία αποκάλυψε προσωρινά τα μυστικά της μηχανής, αλλά σύντομα οι Ναζί ενίσχυσαν ξανά την ασφάλειά τους.
Το έργο του σπασίματος της Tunny φάνταζε αδύνατο — ώσπου εμφανίστηκε ο νεαρός μαθηματικός Bill Tutte, που διατύπωσε έναν τρόπο να αποκαλύψει τα «κλειδιά» των τροχών. Μόνο που η εφαρμογή του τύπου του με το χέρι θα απαιτούσε… έναν αιώνα για κάθε μήνυμα.
Εδώ μπαίνει στο προσκήνιο ο Max Newman, καθηγητής του Κέιμπριτζ και πρώην δάσκαλος του Τιούρινγκ.Πιστεύοντας ότι η διαδικασία μπορούσε να αυτοματοποιηθεί, σχεδίασε τη μηχανή Heath Robinson – ένα σύστημα με δύο ταινίες τηλετύπου που έτρεχαν παράλληλα.
Η ιδέα ήταν σωστή, αλλά η πρακτική εφαρμογή απογοητευτική: οι ταινίες τεντώνονταν, έσπαζαν, και η μηχανή λειτουργούσε αργά και αναξιόπιστα.
Όταν το έργο βρέθηκε σε αδιέξοδο, ο Τιούρινγκ πρότεινε να καλέσουν έναν μηχανικό που θα μπορούσε να κάνει το αδύνατο δυνατό.Το όνομά του: Τόμμι Φλάουερς.
Ο Φλάουερς γεννήθηκε το 1905 στο ανατολικό Λονδίνο, γιος ενός χτίστη. Από μικρός ξεχώρισε για το τεχνικό του μυαλό. Σπούδασε μηχανική και αργότερα εντάχθηκε στο Ταχυδρομείο, όπου ασχολήθηκε με τα πρώτα αυτόματα τηλεφωνικά κέντρα.
Εκεί ανέπτυξε βαθιά γνώση των ηλεκτρονικών λυχνιών, οι οποίες χρησιμοποιούνταν στα ραδιόφωνα και τα τηλέφωνα — και διέβλεψε ότι μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για υπολογισμούς.
Όταν ο Νιούμαν και η ομάδα του στο Μπλέτσλι τον κάλεσαν για βοήθεια, ο Φλάουερς πρότεινε κάτι ριζοσπαστικό: να αντικαταστήσουν τα μηχανικά μέρη με χιλιάδες λυχνίες κενού.
Οι περισσότεροι τον θεώρησαν τρελό· οι λυχνίες θεωρούνταν ευαίσθητες και αναξιόπιστες.
Όμως ο Φλάουερς πίστευε στο όραμά του.
Με δικά του μέσα και χωρίς επίσημη χρηματοδότηση, κατασκεύασε τον Colossus — τον πρώτο ψηφιακό ηλεκτρονικό υπολογιστή του κόσμου.
Ο Colossus λειτούργησε τον Δεκέμβριο του 1943 και απέδειξε ότι ο Φλάουερς είχε δίκιο. Ήταν χιλιάδες φορές ταχύτερος από τον Heath Robinson και επέτρεψε στους αποκρυπτογράφους να διαβάζουν τα μηνύματα του Χίτλερ σχεδόν σε πραγματικό χρόνο.
Η συμβολή του ήταν τεράστια — όμως παρέμεινε μυστική για δεκαετίες.
Ο ίδιος δεν μπορούσε καν να αναφέρει ότι υπήρχε η μηχανή που είχε κατασκευάσει.
Η ζωή του Φλάουερς είχε σημαδευτεί από τραγωδίες.Έχασε τον πατέρα του νέος και αναγκάστηκε να στηρίξει την οικογένειά του. Το 1940, μια γερμανική βόμβα κατέστρεψε το σπίτι του σκοτώνοντας τη μητέρα και τη μικρότερη αδελφή του.
Αργότερα, αναγκάστηκε να αναγνωρίσει τα σώματα και των γονιών της ανιψιάς του, όταν και αυτοί σκοτώθηκαν σε δυστύχημα.
Ίσως γι’ αυτό η μάχη του ενάντια στην Tunny να είχε και μια βαθιά προσωπική διάσταση.
Ο Τόμμι Φλάουερς δεν τιμήθηκε ποτέ όσο του άξιζε όσο ζούσε.
Τα κατορθώματά του έμειναν απόρρητα μέχρι τη δεκαετία του 1970, και ο ίδιος πέθανε σχεδόν λησμονημένος.Κι όμως, ο Colossus που δημιούργησε ήταν ο θεμέλιος λίθος της σύγχρονης πληροφορικής.
Όπως λένε πολλοί σήμερα:
«Ο Φλάουερς θα έπρεπε να στέκεται δίπλα στον Bill Gates και τον Steve Jobs.Θα έπρεπε να έχει γίνει τόσο πλούσιος όσο εκείνοι.»
Αλλά εκείνος δεν έψαχνε πλούτη. Ήθελε απλώς να λύσει ένα πρόβλημα — και στην πορεία, δημιούργησε τον πρώτο υπολογιστή του κόσμου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου