#Σανσημερα
Το 1908 το Scientific American προσέφερε έπαθλο 500 δολαρίων για μια απλή εξήγηση της τέταρτης διάστασης, λαμβάνοντας έναν εντυπωσιακά μεγάλο αριθμό σοβαρών απαντήσεων από όλο τον κόσμο. Πολλές από αυτές επηρεάζονταν από το έργο του Charles Howard Hinton (*), ο οποίος είχε συμβάλει καθοριστικά στη διάδοση της ιδέας του τετραδιάστατου χώρου και είχε εισαγάγει τον όρο «tesseract». Χαρακτηριστικό της εποχής είναι ότι η τέταρτη διάσταση αντιμετωπιζόταν σχεδόν αποκλειστικά ως χωρική και όχι ως χρόνος, ενώ το έργο του Αϊνστάιν —παρότι είχε ήδη δημοσιευθεί— δεν είχε ακόμη επηρεάσει τη δημόσια συζήτηση.
Το τεσσεράκτιο (tesseract) είναι το τετραδιάστατο ανάλογο του κύβου. Για να το καταλάβουμε, ας προχωρήσουμε βήμα–βήμα:
Σημείο: έχει μηδέν διαστάσεις (μόνο θέση).
Γραμμή: προκύπτει όταν «τραβήξουμε» ένα σημείο προς μία κατεύθυνση (1 διάσταση).
Τετράγωνο: προκύπτει όταν «μετακινήσουμε» μια γραμμή κάθετα σε νέα κατεύθυνση (2 διαστάσεις).
Κύβος: προκύπτει όταν μετακινήσουμε ένα τετράγωνο σε τρίτη, κάθετη κατεύθυνση (3 διαστάσεις).
Τεσσεράκτιο: προκύπτει όταν μετακινήσουμε έναν κύβο σε μια τέταρτη κατεύθυνση, κάθετη στις τρεις γνωστές διαστάσεις του χώρου.
Η δυσκολία είναι ότι δεν μπορούμε να δούμε αυτή την τέταρτη κατεύθυνση. Όπως ένα δισδιάστατο πλάσμα δεν μπορεί να «δει» έναν κύβο, έτσι κι εμείς δεν μπορούμε να δούμε έναν τεσσεράκτιο άμεσα.
Γι’ αυτό τον λόγο, συνήθως το απεικονίζουμε ως προβολή: έναν μικρό κύβο μέσα σε έναν μεγαλύτερο, με τις αντίστοιχες ακμές τους ενωμένες. Αυτό που βλέπουμε δεν είναι ο ίδιος ο τεσσεράκτιος, αλλά η «σκιά» του στον τρισδιάστατο χώρο — όπως η σκιά ενός κύβου σε έναν τοίχο είναι ένα τετράγωνο.
Στα μαθηματικά και τη φυσική, ο τεσσεράκτιος χρησιμοποιείται ως νοητικό εργαλείο για την κατανόηση υψηλότερων διαστάσεων, συμμετριών και αφηρημένων χώρων, όχι ως φυσικό αντικείμενο.
(*)Ο Charles Howard Hinton (1853–1907) υπήρξε μια από τις πιο παράδοξες, τολμηρές και γοητευτικές μορφές της ύστερης βικτωριανής διανόησης· μαθηματικός, συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας, εκλαϊκευτής της επιστήμης και ανήσυχο πνεύμα που κινήθηκε στα όρια ανάμεσα στη γεωμετρία, τη φιλοσοφία και τη μεταφυσική. Το όνομά του έχει συνδεθεί για πάντα με την τέταρτη διάσταση και με τον όρο τεσσεράκτιος (tesseract), τον οποίο ο ίδιος επινόησε για να περιγράψει το τετραδιάστατο ανάλογο του κύβου.
Γεννημένος στην Αγγλία, ο Hinton μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον έντονων ιδεών και ριζοσπαστικής σκέψης. Πατέρας του ήταν ο James Hinton, χειρουργός αλλά και αμφιλεγόμενος κοινωνικός στοχαστής, ένθερμος υποστηρικτής της πολυγαμίας και εκφραστής απόψεων που σόκαραν τη βικτωριανή κοινωνία. Το πνεύμα αυτό της αμφισβήτησης και της υπέρβασης των συμβάσεων σημάδεψε βαθιά τον Charles. Ανάμεσα στα αδέλφια του συγκαταλέγεται και η Ada Nettleship, μετέπειτα γνωστή σχεδιάστρια κοστουμιών.
Ο Hinton σπούδασε στο Balliol College της Οξφόρδης, όπου έλαβε το πτυχίο του το 1877 και αργότερα το μεταπτυχιακό του. Παράλληλα δίδαξε σε γνωστά αγγλικά σχολεία, όπως το Cheltenham College και το Uppingham School. Εκεί άρχισε να ωριμάζει το μεγάλο του όραμα: να δώσει στους ανθρώπους έναν τρόπο να φανταστούν ανώτερες διαστάσεις, όχι απλώς να τις υπολογίσουν.
Το 1880 παντρεύτηκε τη Mary Ellen Boole, κόρη του George Boole, θεμελιωτή της μαθηματικής λογικής. Ο γάμος αυτός ένωσε δύο δυναστείες της επιστημονικής σκέψης. Μαζί απέκτησαν τέσσερα παιδιά, ανάμεσά τους τον Sebastian Hinton, μετέπειτα εφευρέτη του jungle gym. Ωστόσο, η προσωπική ζωή του Hinton στιγματίστηκε από σκάνδαλο: το 1883 τέλεσε δεύτερο γάμο με ψευδή ταυτότητα, γεγονός που οδήγησε σε καταδίκη για διγαμία, σύντομη φυλάκιση και την απώλεια της θέσης του. Το επεισόδιο αυτό τον ανάγκασε να εγκαταλείψει την Αγγλία.
Ακολούθησε μια περιπλάνηση που αντανακλά τον ανήσυχο χαρακτήρα του. Έζησε στην Ιαπωνία, όπου εργάστηκε ως διευθυντής σχολείου, και αργότερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου δίδαξε μαθηματικά στο Princeton University και στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα. Εκεί εξέπληξε τους πάντες με μια εφεύρεση φαινομενικά άσχετη με τη γεωμετρία: μια μηχανή ρίψης μπάλας για προπόνηση στο μπέιζμπολ, ικανή να εκτοξεύει ακόμα και καμπύλες βολές.
Στο επίκεντρο της ζωής και του έργου του βρισκόταν πάντα η τέταρτη διάσταση. Για τον Hinton, δεν επρόκειτο απλώς για μαθηματική αφηρημένη έννοια. Πίστευε ότι η κατανόηση ανώτερων διαστάσεων απαιτούσε μια βαθιά αλλαγή συνείδησης, αυτό που ο ίδιος αποκαλούσε «εκδίωξη του εαυτού». Η υπέρβαση των εννοιών «πάνω–κάτω», «δεξιά–αριστερά» δεν ήταν μόνο γεωμετρική άσκηση, αλλά και ηθική και πνευματική πράξη, συγγενής με την ικανότητα της ενσυναίσθησης.
Στα έργα του, που εξέδωσε υπό τον γενικό τίτλο Scientific Romances, συνδύασε επιστημονική ακρίβεια και αφηγηματική φαντασία, επιχειρώντας να κάνει τις ανώτερες διαστάσεις προσιτές σε ένα ευρύ, μορφωμένο κοινό. Εισήγαγε νέους όρους, όπως το tesseract, αλλά και τις λέξεις ana και kata για να περιγράψει τις αντίθετες κατευθύνσεις της τέταρτης διάστασης. Το βιβλίο του The Fourth Dimension (1904) αποτελεί ένα από τα πιο εμβληματικά κείμενα αυτής της προσπάθειας.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του εργάστηκε ως εξεταστής χημικών πατεντών στο Γραφείο Ευρεσιτεχνιών των ΗΠΑ. Ο θάνατός του υπήρξε αιφνίδιος: πέθανε το 1907 στην Ουάσινγκτον από εγκεφαλική αιμορραγία, σε ηλικία μόλις 54 ετών. Έναν χρόνο αργότερα, η σύζυγός του Mary Ellen, συντετριμμένη, έθεσε τέλος στη ζωή της.
Η κληρονομιά του Hinton, ωστόσο, αποδείχθηκε μακρόβια. Οι ιδέες του για τον τεσσεράκτιο και τις ανώτερες διαστάσεις άσκησαν βαθιά επιρροή στη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και την επιστημονική φαντασία του 20ού αιώνα, από τον H. P. Lovecraft και τον Heinlein έως τον Borges. Σήμερα, ο Charles Howard Hinton αναγνωρίζεται όχι μόνο ως μαθηματικός, αλλά ως ένας από τους πρώτους στοχαστές που τόλμησαν να γεφυρώσουν την αυστηρή επιστήμη με τη φαντασία και το υπαρξιακό ερώτημα για τα όρια της ανθρώπινης αντίληψης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου