Σαν σήμερα (Π.Η)
1856. Πεθαίνει ο Ν.Ι. Λομπατσέφσκι. Ο Νικολάι Ιβάνοβιτς Λομπατσέφσκι (1792–1856) ήταν Ρώσος μαθηματικός και γεωμέτρης, γνωστός κυρίως για το έργο του στην υπερβολική γεωμετρία, γνωστή και ως γεωμετρία Λομπατσέφσκι, και θεωρείται ο θεμελιωτής της μη ευκλείδειας γεωμετρίας. Γεννήθηκε στο Νίζνι Νόβγκοροντ και μετά το θάνατο του πατέρα του μετακόμισε στο Καζάν, όπου το 1807 φοίτησε στο πανεπιστήμιο του Καζάν.
Το 1814 έγινε λέκτορας στο πανεπιστήμιο και το 1827 έγινε πρύτανης του πανεπιστήμιου, προβαίνοντας σε αναδιοργάνωση του προσωπικού, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1846, οπότε και απομακρύνθηκε, ίσως εξαιτίας της επιδεινούμενης κατάστασης της υγείας του. Πέθανε το 1856 τυφλός.
Στις 23 (11 Π.Η) Φεβρουαρίου 1826 ανέγνωσε µια διατριβή σε µια συνάντηση του τµήµατος των Φυσικομαθηματικών επιστηµών του πανεπιστημίου του Καζάν, στην οποία για πρώτη φορά κοινοποίησε την µη Ευκλείδεια γεωµετρία που ανακαλύφθηκε απ’ αυτόν. Η πρώτη δημοσιευμένη παρουσίαση των αρχών αυτής της γεωμετρίας έγινε στα αποµνηµονεύµατά του On the Fundamentals of Geometry που δηµοσιεύτηκαν το 1829 και το 1830 στην εφηµερίδα Kazan Herald.
Το κύριο επίτευγμα του Λομπατσέφσκι ήταν η ανάπτυξη (ανεξάρτητα από τον Γιάνος Μπολιάι) μιας μη ευκλείδειας γεωμετρίας. Ο Λομπατσέφσκι βασίστηκε στο γεγονός ότι το αξίωμα των παραλλήλων ήταν ψευδές.
Ο Λομπατσέφσκι, μαζί με τον Ούγγρο μαθηματικό Γιάννος Μπόλιαϊ και τον Γερμανό Καρλ Φρίντριχ Γκάους θεωρούνται οι πρώτοι που ξεπέρασαν το ταμπού της ευκλείδειας αντίληψης για την γεωμετρία και διατύπωσαν την θεωρία της μη ευκλείδειας γεωμετρίας.
Ειδικότερα, ο Λομπατσέφσκι θεώρησε ότι ο χώρος δεν έχει την δομή που περιέγραψε ο Ευκλείδης και της έδωσε ποσοτική έκφραση ο Καρτέσιος. Αρνήθηκε ότι ισχύει το αίτημα των παράλληλων του Ευκλείδη:
Εάν ευθεία τέμνουσα δυο ευθείες σχηματίζει εντός και επί τα αυτά μέρη γωνίες αθροίσματος μικρότερου των δυο ορθών , τότε οι δυο ευθείες προεκτεινόμενες επ΄ άπειρο θα συμπέσουν.
Ανακοίνωσε την ιδέα του για πρώτη φορά το 1826, αλλά εκτυπώθηκε τρία χρόνια αργότερα, το 1829-1830. Η γεωμετρία που ανέπτυξε ο Λομπατσέφσκι σήμερα είναι γνωστή ως υπερβολική γεωμετρία.
Η μαθηματική κοινότητα αρχικά ήταν αρνητική στην ύπαρξη ενός μη ευκλείδειου κόσμου ,αλλά η δικαίωση για τον Λομπατσέφσκι ήρθε αργότερα όταν ο Αϊνστάιν διατύπωσε την θεωρία τη σχετικότητας. Στον χώρο της λαϊκής κουλτούρας της ιστορίας των μαθηματικών, αναφέρουμε και μια υποτιθέμενη ίντριγκα για την πατρότητα της ανακάλυψης της μη ευκλείδειας γεωμετρίας. Εικάζεται ότι, τις ιδέες του Γκάους αντέγραψαν οι Λομπατσέφσκι και Μπόλιαϊ καθώς τόσο ο πατέρας του Μπόλιαϊ -Γουλφανγκ Μπόλιαϊ- όσο και δάσκαλος του Λομπατσέφσκι- Γιόχαν Μπαρτέλς-ήταν στενοί φίλοι του Γκάους, ενδιαφέρονταν για το αντικείμενο και είχαν ανοίξει εκτενή διάλογο για τις μη ευκλείδειες ιδέες του. Λομπατσέφσκι ( Lobachevsky) είναι και ο τίτλος ενός χιουμοριστικού τραγουδιού (https://youtu.be/gXlfXirQF3A )του μαθηματικού- τραγουδιστή Tom Lehrer. Οι στίχοι δεν είναι διόλου κολακευτικοί για τον Λομπατσέφσκι: Το μυστικό της μαθηματικής επιτυχίας του Λομπατσέφσκι είναι η λογοκλοπή. (Lobachevsky's secret to mathematical success is given as "Plagiarize!).Ο Lehrer ισχυρίστηκε ότι δεν υπαινίσσεται τίποτα με τους στίχους, χρησιμοποίησε την λέξη Plagiarize για να υπάρξει ρίμα. Οι ιστορικοί των μαθηματικών πιστεύουν ότι δεν υπήρξε λογοκλοπή και οι Λομπατσέφσκι και Μπόλιαϊ ανέπτυξαν το έργο τους ανεξάρτητα.
Είναι άδικο λοιπόν, που, μια πρόχειρη αναζήτησή στο διαδίκτυο για τον Λομπατσέφσκι επιστρέφει αρκετά αποτελέσματα που αφορούν το τραγουδάκι του Lehrer.
https://blogs.sch.gr/geok.../files/2014/12/lobachevskian.pdf
Θανάση, καλησπέρα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠ.Η. Σημαίνει Παλιό Ημερολόγιο (Ιουλιανό);
Ναι.Η wikipedia που βρηκα τις ημερομηνιες ετσι εγραφε.
Διαγραφή