Σαν σήμερα, το 1347, πεθαίνει ο Γουλιέλμος του Όκαμ (William of Ockham, 1287 - 1347). Άγγλος Φραγκισκανός μοναχός, σχολαστικός φιλόσοφος, διανοούμενος και θεολόγος που γεννήθηκε στο Όκαμ, ένα χωριό του Σάρρεϋ σπουδάζοντας αρχικά στην Οξφόρδη. Θεωρείται πρωτοπόρος του νομιναλισμού και είναι γνωστός για τη μεθοδολογική αρχή που διατύπωσε και φέρει το όνομά του: Το Ξυράφι του Όκαμ.
Κατά το σύστημα της εποχής ο μοναχός αυτός έμεινε γνωστός με το όνομά του Γουίλλιαμ και τον τόπο της καταγωγής του. Το έργο του κατά την περίοδο αυτή αποτέλεσε αντικείμενο διαμάχης και ο Γουλιέλμος κλήθηκε σε απολογία και παραπέμφθηκε στο Παπικό δικαστήριο της Αβινιόν το 1324 με την κατηγορία του αιρετικού και καταδικάστηκε.
Το Ξυράφι του Όκαμ (Occam's Razor ή Ockham's razor, αποδίδεται και ως Λεπίδα του Όκαμ), είναι επιστημονική αρχή. Η αρχή αυτή αποτελεί την βάση της μεθοδολογικής απαγωγής και αποκαλείται επίσης αρχή της οικονομίας.
Στην απλούστερη διατύπωσή του, το Ξυράφι του Όκαμ εκφράζεται ως εξής: «Κανείς δεν θα πρέπει να προβαίνει σε περισσότερες εικασίες από όσες είναι απαραίτητες».
Η αρχή αυτή πρωτοδιατυπώνεται από τους Πυθαγόρειους δυο χιλιετίες νωρίτερα, όπως μας πληροφορεί ο φιλόσοφος Πρόκλος (του οποίου το Πανεπιστήμιο είναι στην οδό Ηρώδου Αττικού, θαμμένο κάτω από το πεζοδρόμιο, μπροστά στο θέατρο του Διονύσου). Στα Ελληνικά διατυπώνεται ως εξής "τῶν μὲν Πυθαγορείων ... παρακέλευσμα ἦν ...... δι' ἐλαχίστων καὶ ἁπλουστάτων ὑποθέσεων ἐπειδὴ δὲ καὶ τοῖς κλεινοῖς Πυθαγορείοις" και "δεῖν γὰρ ἐπ' ἐκείνων καὶ αὐτὸν παρακελεύεσθαι τὸν Πυθαγόραν ζητεῖν ἐξ ἐλαχίστων καὶ ἁπλουστάτων ὑποθέσεων δεικνύναι τὰ ζητούμενα·"
Ενώ στα Λατινικά διατυπώνεται όπως παρακάτω: Pluralitas non est ponenda sine necessitate Η φράση αυτή θα μπορούσε να αποδοθεί πολύ ελεύθερα ως εξής: Όταν δύο θεωρίες παρέχουν εξίσου ακριβείς προβλέψεις, πάντα επιλέγουμε την απλούστερη.
Funfact
Το λατρεμένο βιβλίο του Ουμπέρτο Εκο "Το ονομα του Ροδου" είναι μυθοπλασία, αλλά ο πρωταγωνιστής, Γουλιέλμος της Μπάσκερβιλ, είναι φανταστικό πρόσωπο που, όμως, παραπέμπει στον Γουλιέλμο του Οκάμ.
Ένα παράδειγμα για την ανωτέρω θεωρία είναι και το εξής:
ΑπάντησηΔιαγραφήΣας δίνουν τις επόμενες πέντε ισότητες και σας ζητούν να γράψετε, χρησιμοποιώντας την λογική σας, τον αριθμό που αντικαθιστά τα πέντε 'x'.
1 = 5
2 = 25
3 = 325
4 = 4325
5 = xxxxx
Ποιόν αριθμό θα σχηματίζατε εσείς;
(Πανεπιστήμιο Harvard:2001 Harvard's Science Research)
Λύση:
Έκαστος αριθμός προκύπτει, εάν στον προηγούμενο αριθμό, στην αρχή, προσθέσουμε τον αύξοντα αριθμό εκάστης επόμενης σειράς. Έτσι στην 5η σειρά έχουμε τον αριθμό
54325, στην 6η σειρά έχουμε 654325 κ.ο.κ.ε.
Ή
Το ξυράφι του Όκαμ είναι το αντικείμενο αυτής της ανάρτησης. Εφαρμόζεται συχνά στην επιστήμη για να αποφασίσουμε [από δυο θεωρίες που δίνουν τα ίδια αποτελέσματα] ποια θα κρατήσουμε. Θα κρατήσουμε την απλούστερη, αυτήν που κάνει τις λιγότερες υποθέσεις. Μπορείτε να διαβάσετε για τα υπέρ και τα κατά της μεθόδου
αυτής εδώ:
https://el.wikipedia.org › wiki › Ξυράφι_του_Όκαμ
https://en.wikipedia.org/wiki/William_of_Ockham
Στον γρίφο μας λένε ότι έχουμε πέντε ισότητες. Αν υποθέσουμε ότι είναι ισότητες ακεραίων αριθμών, τότε η απάντηση είναι [5=1]. Αν υποθέσουμε ότι είναι ισότητες εκφράσεων με την ιδιότητα της αντικατάστασης, όπου:
Μπορούμε να αλλάξουμε το 1 με 5
Μπορούμε να αλλάξουμε το 2 με 25
Μπορούμε να αλλάξουμε το 3 με 325
Μπορούμε να αλλάξουμε το 4 με 4325
φθάνουμε στο σημείο όπου για να γράψουμε την επόμενη έκφραση θα κατασκευάσουμε μια υπόθεση ακόμη [5=54325] ή θα διατηρήσουμε την πρώτη ισότητα αντικατάστασης [5=1].
Είναι σωστά και τα δύο, μόνο που εφαρμόζοντας το ξυράφι του Όκαμ κρατάμε την απλούστερη [5=1].