Φανταστική Συνέντευξη: Υπατία

Δημοσιογράφος: Κυρία Υπατία, είναι τεράστια τιμή να σας έχουμε κοντά μας, έστω και μέσα από αυτή τη φανταστική συνέντευξη. Να ξεκινήσουμε από τα βασικά: ποια είστε;

Υπατία: Μαθηματικός, φιλόσοφος, αστρονόμος, κόρη του Θέωνα. Και, όπως αποδείχθηκε, αρκετά πεισματάρα για να διδάσκω ελεύθερα σε μια εποχή που αυτό ήταν επικίνδυνο για την υγεία μου.

Δημοσιογράφος: Πείτε μας για τον πατέρα σας.

Υπατία: Ο Θέων της Αλεξάνδρειας — δάσκαλος, αστρονόμος, άνθρωπος που μου έμαθε πως ο νους δεν έχει φύλο. Με έσπρωξε στα μαθηματικά, όχι γιατί ήθελε να κάνω καριέρα, αλλά γιατί ήξερε πως η σκέψη είναι η μόνη αληθινή ελευθερία.

Δημοσιογράφος: Και πώς ήταν να είστε γυναίκα μαθηματικός στην Αλεξάνδρεια του 4ου αιώνα;

Υπατία: Σαν να είσαι λευκή περιστέρα σε κοπάδι από κοράκια — όμορφο, αλλά γεμάτο κινδύνους. Ήσουν πάντα «η εξαίρεση», πάντα έπρεπε να αποδεικνύεις διπλά την αξία σου. Κι αν τολμούσες να μιλήσεις για ελευθερία του λόγου; Ε, τότε το κοπάδι αποφάσιζε ότι είσαι απειλή.

Δημοσιογράφος: Ας μιλήσουμε για την επιστήμη. Ποιο έργο σας αγαπούσατε περισσότερο;

Υπατία: Τα σχόλια μου στον Κλαύδιο Πτολεμαίο και οι εργασίες στην αριθμητική και την αστρονομία. Μου άρεσε να λύνω προβλήματα ουράνια και γήινα. Οι πλανήτες τουλάχιστον ακολουθούν τροχιές. Οι άνθρωποι; Αυτοί όχι.

Δημοσιογράφος: Πιστεύατε ότι φιλοσοφία και μαθηματικά συνδέονται;

Υπατία: Απόλυτα. Η φιλοσοφία είναι η τέχνη να ρωτάς, τα μαθηματικά η τέχνη να απαντάς με ακρίβεια. Εγώ έκανα και τα δύο — κι αυτό, όπως φάνηκε, ήταν το πραγματικό μου έγκλημα.

Δημοσιογράφος: Ας περάσουμε στο δύσκολο θέμα: τον θάνατό σας.

Υπατία: Ο όχλος… Ναι. Με κατηγόρησαν για πολιτικά παιχνίδια, για μαγεία, ακόμα και για το ότι ήμουν… πολύ ελεύθερη. Στην πραγματικότητα, το έγκλημά μου ήταν ότι δίδασκα χωρίς να υποτάσσομαι σε δόγματα. Στο τέλος, με έσυραν και με σκότωσαν. Κάποιοι λένε «μάρτυρας της επιστήμης». Εγώ λέω απλώς «θύμα του φόβου».

Δημοσιογράφος: Πικρό, αλλά αληθινό. Πιστεύετε ότι η ελευθερία του λόγου είναι πολυτέλεια;

Υπατία: Όχι. Είναι προϋπόθεση πολιτισμού. Όταν ο λόγος φιμώνεται, η βαρβαρότητα κάνει πάρτι. Εγώ πλήρωσα το εισιτήριο για να το μάθουν οι επόμενες γενιές.

Δημοσιογράφος: Και για την ελευθερία των γυναικών;

Υπατία: Αν ζεις σε εποχή που σου λένε ότι η θέση σου είναι στο σπίτι, η ίδια η εμφάνισή σου σε μια αίθουσα διδασκαλίας είναι επανάσταση. Εγώ έκανα αυτή την επανάσταση καθημερινά, χωρίς να χρειαστώ ξίφος — μόνο πίνακα και κιμωλία.

Δημοσιογράφος: Αν είχατε ζήσει σε πιο ήρεμη εποχή;

Υπατία: Θα είχα γεράσει ανάμεσα σε μαθητές και βιβλία. Θα είχα γράψει περισσότερα. Θα είχα δει την Αλεξάνδρεια να είναι αυτό που άξιζε: φάρος γνώσης. Αντί για φάρος, έγινε πυρά.

Δημοσιογράφος: Ξέρετε ότι στο μέλλον γύρισαν τη ζωή σας σε ταινία;

Υπατία: (γελά) Ναι, το έμαθα. Την ονόμασαν «Αγορά». Όμορφη παραγωγή, αν και θα προτιμούσα να είχαν βάλει λίγο λιγότερο αίμα και λίγο περισσότερη γεωμετρία. Αλλά ξέρετε… το κοινό αγαπά το δράμα. Εγώ αγαπούσα τις αποδείξεις.

Δημοσιογράφος: Τι θα λέγατε στους σημερινούς ανθρώπους;

Υπατία: Μην αφήνετε την αλήθεια να σβήσει από φόβο. Μην χαρίζετε τη σκέψη σας σε κανέναν — ούτε σε ιερείς, ούτε σε ηγεμόνες, ούτε σε όχλους. Και να θυμάστε: η γνώση είναι πιο επικίνδυνη για τους τυράννους από κάθε όπλο.

Συνέντευξη επιμελήθηκε ο φανταστικός δημοσιογράφος Αριστείδης Λόγιος.