Φανταστική συνέντευξη: Ηράκλειτος ο Εφέσιος

Δημοσιογράφος: Δάσκαλε, πρώτα απ’ όλα — γιατί σας είπαν “Σκοτεινό”;

Ηράκλειτος: Γιατί δεν χάιδευα αυτιά. Ο λόγος μου ήταν σαν τα ποτάμια — δεν δείχνουν αμέσως τον βυθό τους. Οι συμπολίτες μου ήθελαν κουβέντες εύκολες, εγώ τους έδινα γρίφους. Κι έπειτα, η αλήθεια θέλει σκοτάδι για να την δεις — όπως τα αστέρια.

Δημοσιογράφος: Μιλήστε μας για την καταγωγή και τη ζωή σας.

Ηράκλειτος: Από την Έφεσο είμαι, πόλη όμορφη, γεμάτη ναούς, αγορές και φιλονικίες. Είχα αριστοκρατική καταγωγή, μπορούσα να γίνω άρχοντας, αλλά προτίμησα να αφήσω την πολιτική στους φιλόδοξους και να μείνω παρατηρητής. Δεν ήμουν πολύ κοινωνικός· με έλεγαν και “ο μονόχνοτος του ποταμού”. Αλλά όποιος ήθελε σοφία, ήξερε πού να με βρει.

Δημοσιογράφος: Το έργο σας;

Ηράκλειτος: Ένα βιβλίο “Περί φύσεως”, που το άφησα στο ναό της Αρτέμιδος για να το φυλάει η θεά. Γεμάτο αφορισμούς. Σκόπιμα έγραφα με τρόπο που να καταλαβαίνουν λίγοι· γιατί η αλήθεια δεν είναι για μαζική κατανάλωση, είναι για όσους διψούν πραγματικά.

Δημοσιογράφος: Και η περίφημη φράση σας “Πάντα ῥεῖ”;

Ηράκλειτος: Όλα αλλάζουν. Δεν μπορείς να μπεις δυο φορές στο ίδιο ποτάμι — ούτε εσύ είσαι ο ίδιος, ούτε το νερό. Το ίδιο και η ζωή: αλλάζει συνέχεια, και όποιος προσπαθεί να τη σταματήσει μοιάζει με κάποιον που προσπαθεί να σταματήσει τον χρόνο κρατώντας την αναπνοή του.

Δημοσιογράφος: Πώς βλέπετε τα social media;

Ηράκλειτος: (γελάει σαρδόνια) Είναι ποτάμια που τρέχουν πολύ γρήγορα. Μόνο που αντί για νερό, ρέουν εικόνες, απόψεις, θυμός και κολακείες.

Το πρόβλημα; Οι άνθρωποι νομίζουν ότι το κάθε κύμα είναι ολόκληρη η αλήθεια. Μα η αλήθεια είναι βαθύτερη· χρειάζεται να βουτήξεις, όχι να σε παρασύρει η ροή.

Αν ζούσα σήμερα, θα έγραφα: “Δεν μπορείς να μπεις δύο φορές στην ίδια αρχική σελίδα — γιατί μέχρι να φορτώσει, όλα έχουν αλλάξει.”

Δημοσιογράφος: Και η διαμάχη σας με τον Ζήνωνα τον Ελεάτη;

Ηράκλειτος: Ο Ζήνων έλεγε ότι η κίνηση είναι ψευδαίσθηση. Του είπα: “Έλα να σου ρίξω μια με το ραβδί να δούμε αν η ψευδαίσθηση πονάει.” Εγώ έβλεπα την αλλαγή ως θεμελιώδη· εκείνος ήθελε να παγώσει τα πάντα στη λογική του. Δυο σχολές, δυο πείσματα.

Δημοσιογράφος: Υπάρχουν φήμες για τον θάνατό σας.

Ηράκλειτος: Ναι, γελάνε ακόμη. Έπαθα υδρωπικία, πρήστηκα σαν ασκός. Σκέφτηκα “η φύση λύνει τα πάντα, ας τη βοηθήσω” και κάλυψα το σώμα μου με κοπριά για να “στεγνώσω”. Δεν πέτυχε. Ο θάνατος είναι κι αυτός μια αλλαγή — απλώς χωρίς επιστροφή.

Δημοσιογράφος: Τι θα συμβουλεύατε τον άνθρωπο του 2025;

Ηράκλειτος:

Μάθε να προσαρμόζεσαι — η στασιμότητα είναι ο αργός θάνατος.

Σταμάτα να κρίνεις από μία εικόνα ή μία πρόταση· η αλήθεια είναι σαν το ποτάμι, χρειάζεται να δεις την πορεία της.

Μην αφήνεις τα social media να είναι το μόνο σου “νερό” — θα σε διψάσουν περισσότερο.

Αγάπα την αλλαγή, αλλά μάθε να ξεχωρίζεις την ουσιαστική από την επιφανειακή.

Δημοσιογράφος: Ένα τελευταίο μήνυμα;

Ηράκλειτος: Τα πάντα ρέουν. Κι εσύ μαζί τους. Φρόντισε μόνο να ξέρεις πού θες να σε πάει το ρεύμα — αλλιώς θα καταλήξεις στα βράχια… ή σε κάποιο τυχαίο βίντεο με κόλπα για να  βγαίνουν οι δύσκολοι λεκέδες.