Φανταστική Συνέντευξη: Λεονάρδος Όιλερ

 

Δημοσιογράφος: Κύριε Όιλερ, είναι τεράστια τιμή να σας έχουμε κοντά μας, έστω και από το... βασίλειο των ουρανίων μαθηματικών. Πώς νιώθετε που ακόμα, τόσους αιώνες μετά, όλοι μιλάνε για εσάς;

Λεονάρδος Όιλερ: Εντάξει, δεν θα πω ψέματα, κολακεύομαι! Αν και θα προτιμούσα να με θυμούνται λιγότερο στις εξετάσεις και περισσότερο όταν θαυμάζουν την ομορφιά της σκέψης. Ξέρετε, τα μαθηματικά δεν είναι τέρατα που βρυχώνται. Είναι σαν μια καλοκουρδισμένη συμφωνία — απλώς γράφεται με σύμβολα αντί για νότες.

Δημοσιογράφος: Μιλάμε για πάνω από 800 δημοσιεύσεις, 30 τόμους έργου, δουλειά σε απίστευτα ευρύ φάσμα πεδίων: αναλυτική θεωρία αριθμών, γραφική θεωρία, γεωμετρία, μηχανική, αστρονομία, και μέχρι και μουσική! Πώς τα προλαβαίνατε;

Όιλερ: Μα εσείς ξεχνάτε το σημαντικότερο: είχα δεκατρία παιδιά! Αν μπορείς να κάνεις υπολογισμούς με πιτσιρίκια να τρέχουν γύρω σου, μετά τα ολοκληρώματα σου φαίνονται διακοπές. Επίσης, πάντα είχα μαζί μου χαρτί, μελάνι, και ιδέες που δεν ήξεραν να περιμένουν. Το "παραγωγικό multitasking" υπήρχε πριν εφευρεθεί ο όρος — λέγομαι Όιλερ.

Δημοσιογράφος: Είναι αλήθεια πως είχατε φωτογραφική μνήμη; Ότι μπορούσατε να θυμάστε σελίδες ολόκληρες με μια ματιά;

Όιλερ: Αλήθεια. Μπορούσα να υπαγορεύσω από μνήμης αποσπάσματα από την «Ηλιαδα», να θυμηθώ αποδείξεις που είχα διαβάσει πριν από χρόνια και να τις ξαναγράψω χωρίς λάθος. Δεν το έκανα από καύχημα. Απλώς το μυαλό μου λειτουργούσε έτσι. Αν το μυαλό μου ήταν δωμάτιο, θα είχε ντουλάπες με φακέλους για κάθε πιθανή εξίσωση — και τα συρτάρια πάντα σε τάξη.

Δημοσιογράφος: Και όμως, σας χτύπησε ένα μεγάλο πλήγμα: χάσατε το φως σας, πρώτα από το ένα μάτι, μετά και από το άλλο. Πώς αντέξατε;

Όιλερ: Ήταν σκληρό, αλλά όχι καταστροφικό. Όταν το φως εξωτερικά σβήνει, το εσωτερικό μπορεί να γίνει ακόμα πιο έντονο. Συνέχισα να υπαγορεύω εργασίες — καμιά φορά μέχρι και 15 σελίδες τη μέρα, λες και ήμουν εκτυπωτής. Το μυαλό μου έβλεπε καθαρά. Το σώμα είναι εργαλείο. Η φαντασία είναι πυξίδα.

Δημοσιογράφος: Και μέσα σε όλα αυτά… δημιουργήσατε μερικές από τις πιο κομψές εξισώσεις της ιστορίας. Το διασημότερο:

e^(iπ) + 1 = 0. Σχολιάστε μας!

Όιλερ: Α, αυτή… είναι το "απόλυτο στιγμιότυπο" του μαθηματικού σύμπαντος. Πέντε θεμελιώδεις σταθερές — e, i, π, 1 και 0 — όλες μαζί σε έναν απόλυτο χορό αρμονίας. Αν ο Πυθαγόρας είχε ακούσει αυτή την εξίσωση, θα πέταγε τη λύρα του από τη ζήλια!

Δημοσιογράφος: Κι η πιο σουρεαλιστική σας στιγμή;

Όιλερ: Όταν έλυνα πρόβλημα μηχανικής με τον Φρειδερίκο Β΄ της Πρωσίας να με κοιτάει δύσπιστα και να λέει:

"Ο Όιλερ βγάζει εξισώσεις από το τίποτα!"

Απάντησα με τη γνωστή ψυχραιμία:

"Μα Μεγαλειότατε, το τίποτα είναι εξαιρετικό πεδίο εργασίας, απλώς χρειάζεται να το παρατηρήσετε με… σύνθετους αριθμούς."

Δημοσιογράφος: Αν ζούσατε σήμερα, τι θα κάνατε;

Όιλερ: Θα δούλευα στη NASA, στην Google ή απλώς θα μάθαινα Python για πλάκα. Αλλά, μεταξύ μας, πιθανόν θα κρατούσα το ίδιο στυλό και θα συνέχιζα να γράφω εξισώσεις στο πίσω μέρος αποδείξεων. Άλλωστε, τα μαθηματικά είναι διαχρονικά — είτε τα γράφεις σε πάπυρο είτε σε tablet.

Δημοσιογράφος: Τι θα λέγατε στους σημερινούς μαθητές που φοβούνται τα μαθηματικά;

Όιλερ: Τα μαθηματικά δεν είναι τέρας κάτω από το κρεβάτι. Είναι το κλειδί για να καταλάβεις τον κόσμο. Απλώς, θέλουν υπομονή, περιέργεια και λίγο πείσμα. Μην προσπαθείτε να τα απομνημονεύσετε. Ζήστε τα. Παίξτε μαζί τους. Και όταν όλα αποτύχουν… ρωτήστε τον Όιλερ. Κάτι θα έχει γράψει πάνω στο θέμα!

Συνέντευξη επιμελήθηκε ο φανταστικός δημοσιογράφος Ζήνων Μαθηματικούλης, ο οποίος έλυσε τρεις εξισώσεις μόνο και μόνο επειδή εμπνεύστηκε από τη γενειάδα του Όιλερ.