Σε μια εποχή που ο κόσμος καιγόταν από τις φλόγες του πολέμου και οι γυναίκες περιορίζονταν συχνά στη σκιά, μια νεαρή Αγγλίδα ξεχώρισε με το μυαλό της – σαν άστρο μέσα στη νύχτα της ιστορίας.
Η Joan Elisabeth Lowther Clarke, γεννημένη στις 24 Ιουνίου 1917 στο Λονδίνο, έδειχνε από νωρίς πως δεν θα ζούσε μια κοινή ζωή. Με υποτροφία μπήκε στο φημισμένο Newnham College του Cambridge για να σπουδάσει μαθηματικά – μια επιστήμη που, για την εποχή, θεωρούνταν περισσότερο ανδρικό προνόμιο. Παρότι διέπρεψε στις σπουδές της, της αρνήθηκαν τον τίτλο σπουδών απλώς και μόνο επειδή ήταν γυναίκα. Το Cambridge δεν απένειμε πτυχία σε γυναίκες μέχρι το 1948.
Όμως το ταλέντο της δεν πέρασε απαρατήρητο. Ο καθηγητής της, Gordon Welchman, είδε σε εκείνη κάτι παραπάνω από μια ευφυή μαθήτρια. Το 1939, την κάλεσε να συμμετάσχει σε μια απόρρητη αποστολή που θα άλλαζε την πορεία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου – μια μυστική επιχείρηση στο Bletchley Park, ένα βικτοριανό αρχοντικό στην εξοχή του Buckinghamshire, όπου είχε συγκεντρωθεί μια ομάδα ιδιοφυών μυαλών, υπό την αιγίδα της Βρετανικής Κυβέρνησης.
Εκεί, πίσω από βαριές πόρτες και ένα αδιαπέραστο πέπλο εχεμύθειας, γεννήθηκε το Government Code and Cypher School (GC&CS) – ο πυρήνας της Βρετανικής απόπειρας αποκρυπτογράφησης των γερμανικών μηνυμάτων. Η απειλή είχε όνομα: "Enigma". Μια φαινομενικά ακατανίκητη κρυπτογραφική μηχανή των Ναζί, που βασιζόταν σε ένα σύστημα περιστρεφόμενων δίσκων με άπειρους συνδυασμούς – ένα τεχνολογικό τέρας, που άλλαζε πρόσωπο κάθε μέρα.
Στην αρχή, η Joan ήταν απλώς "ένα από τα κορίτσια" – όπως περιφρονητικά αποκαλούσαν τις γυναίκες που εργάζονταν σε καθήκοντα γραφείου. Αλλά πολύ σύντομα απέδειξε πως δεν ανήκε σε αυτό το καλούπι. Το μυαλό της έπιανε τα λεπτότερα νήματα της λογικής· μπορούσε να δει πέρα από τα σύμβολα, να φανταστεί μοτίβα εκεί όπου οι άλλοι έβλεπαν χάος.
Γι' αυτό, δεν άργησε να βρεθεί στην ελίτ ομάδα των αποκρυπτογράφων – πλάι σε ονόματα όπως οι Alan Turing, Peter Twinn, Dilly Knox, Tony Kendrick, και φυσικά, ο μέντοράς της Welchman. Μαζί προσπάθησαν να σπάσουν τη θωράκιση της Enigma του γερμανικού ναυτικού – πιο περίπλοκη, πιο αδιαπέραστη από εκείνη του στρατού ξηράς.
Ο Turing επινόησε τη μέθοδο Banburismus, μια ιδιοφυή τεχνική για τον εντοπισμό πιθανών ρυθμίσεων της Enigma. Μα η Clarke δεν έμεινε πίσω. Δούλευε πέρα από τη βάρδια της, συχνά μέχρι αργά τη νύχτα, εξετάζοντας σενάρια, παίζοντας στο μυαλό της έναν σκακιστικό αγώνα ενάντια στο ίδιο το σκοτάδι. Ανέπτυξε και δική της τεχνική για να επιταχύνει τη διαδικασία της κρυπτανάλυσης.
Η επαγγελματική της σχέση με τον Turing εξελίχθηκε σε βαθιά φιλία, γεμάτη αλληλοσεβασμό. Το 1941 εκείνος της πρότεινε γάμο, παρουσιάζοντάς την στην οικογένειά του. Όμως η αλήθεια – πως ο Turing ήταν ομοφυλόφιλος – έκανε τη σχέση τους να πάρει διαφορετικό δρόμο. Έμειναν όμως κοντά, μέχρι το τέλος.
Η μοίρα στάθηκε σκληρή απέναντι στον Turing. Το 1952, καταδικάστηκε για τη σεξουαλικότητά του, υπέστη ορμονοθεραπεία και τελικά αυτοκτόνησε. Ένα μυαλό που έσωσε εκατομμύρια ζωές, εξοστρακισμένο από την κοινωνία του.
Η Joan συνέχισε τη ζωή της με διακριτικότητα. Παντρεύτηκε τον John Kenneth Ronald Murray και εργάστηκε στο GCHQ, στις βρετανικές εθνικές επικοινωνίες. Έμεινε εκεί μέχρι τη συνταξιοδότησή της το 1977. Στη δεκαετία του ’80, συμμετείχε στην ιστορική τεκμηρίωση του Bletchley Park – της μυστικής καρδιάς μιας νίκης που άλλαξε τον κόσμο.
Μόλις το 1974 ήρθησαν οι περιορισμοί απορρήτου γύρω από τη δουλειά της. Και ακόμη κι έτσι, μεγάλο μέρος της συνεισφοράς της παραμένει ανεξερεύνητο. Η ιστορία της δεν γράφτηκε με κραυγές και παράσημα, αλλά με σιωπή, επιμονή και μαθηματική ακρίβεια.
Η Joan Clarke έφυγε από τη ζωή στις 4 Σεπτεμβρίου 1996, αφήνοντας πίσω της ένα έργο που άλλαξε την πορεία της ανθρωπότητας – και ένα όνομα που μόλις τώρα αρχίζει να βρίσκει τη θέση που του αξίζει στην Ιστορία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου