Ζοζέφ Πλατό

 

Σαν σήμερα, το 1801, γεννήθηκε  ο φυσικός Ζοζέφ Πλατό.

 Ο φυσικός Ζοζέφ Πλατό (Joseph Plateau, 14 Οκτωβρίου 1801 – 15 Σεπτεμβρίου 1883) διατύπωσε το γνωστό «πρόβλημα του Πλατό», το οποίο ζητά να βρεθεί η ελάχιστη επιφάνεια που περνά μέσα από μια δοσμένη καμπύλη στον τρισδιάστατο χώρο. Μια ελάχιστη επιφάνεια είναι εκείνη που έχει το μικρότερο δυνατό εμβαδόν μεταξύ όλων των επιφανειών που ορίζονται από την ίδια καμπύλη. Αν και μαθηματικά το πρόβλημα αυτό παραμένει εξαιρετικά δύσκολο, η φυσική λύση του είναι απλή: αν βυθίσουμε ένα συρμάτινο πλαίσιο με οποιοδήποτε σχήμα σε σαπουνόνερο, η μεμβράνη που σχηματίζεται —το «σαπουνόφουσκο»— αποτελεί την ελάχιστη επιφάνεια για την καμπύλη αυτή.

Ο μαθηματικός Τζέσε Ντάγκλας (Jesse Douglas) έδωσε λύση για οποιαδήποτε απλή, κλειστή καμπύλη και τιμήθηκε με ένα από τα πρώτα δύο Μετάλλια Fields το 1936 για την εργασία του αυτή.

Το 1829 ο Πλατό υπέβαλε τη διδακτορική του διατριβή στον μέντορά του, Αντόλφ Κετελέ (Adolphe Quetelet), ζητώντας τη γνώμη του. Αν και αποτελούνταν από μόλις 27 σελίδες, περιείχε πλήθος θεμελιωδών συμπερασμάτων. Σε αυτήν παρουσίαζε τα πρώτα αποτελέσματα των ερευνών του για την επίδραση των χρωμάτων στον αμφιβληστροειδή (ως προς τη διάρκεια, την ένταση και την απόχρωση), τις μαθηματικές του μελέτες για τις τομές περιστρεφόμενων καμπυλών (τόπους σημείων), καθώς και την παρατήρηση της παραμόρφωσης κινούμενων εικόνων και την αποκατάσταση των παραμορφωμένων εικόνων μέσω αντίθετα περιστρεφόμενων δίσκων.

Πριν χάσει την όρασή του, ο Πλατό υπήρξε ο πρώτος άνθρωπος που απέδειξε πειραματικά την ψευδαίσθηση της κινούμενης εικόνας. Για να το πετύχει, χρησιμοποίησε αντίθετα περιστρεφόμενους δίσκους, στους οποίους είχαν σχεδιαστεί επαναλαμβανόμενες εικόνες σε μικρές διαδοχικές φάσεις κίνησης στον έναν, και κανονικά κατανεμημένες σχισμές στον άλλον. Το 1832 ονόμασε αυτή τη συσκευή «φενακιστοσκόπιο» (phenakistoscope)(δείτε βίντεο του φενακιστοσκοπίου  στα σχόλια).

Ο Πλατό έχει χαρακτηριστεί πολλές φορές ως «μάρτυρας της επιστήμης». Σε πολλές δημοφιλείς πηγές η τύφλωσή του αποδίδεται στο περίφημο πείραμα του 1829, όταν κοίταξε κατευθείαν τον ήλιο για 25 δευτερόλεπτα. Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες απορρίπτουν οριστικά αυτή την εκδοχή. Η ακριβής χρονολόγηση της απώλειας της όρασής του δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια· ήταν μια σταδιακή διαδικασία που εξελίχθηκε κατά το 1843 και στις αρχές του 1844. Ο ίδιος δημοσίευσε δύο εργασίες, στις οποίες περιγράφει με επιστημονική λεπτομέρεια τις παρατηρήσεις της δικής του τύφλωσης. Ακόμα και ύστερα από σαράντα χρόνια χωρίς όραση, εξακολουθούσε να έχει υποκειμενικές οπτικές αισθήσεις. Στα πειράματά του, καθώς και στην απαιτητική γραπτή του εργασία, τον βοηθούσαν οι συνάδελφοί του και η οικογένειά του.