Χιούμορ στην σχολική τάξη

        

«Σχολική τάξη χωρίς χιούμορ είναι σαν λεωφορείο χωρίς αμορτισέρ. Στην παραμικρή λακκούβα τραντάζεται ολόκληρη» 

                                          Μήτσος 45, μαθηματικός 

 

Τα τελευταία είκοσι χρόνια όταν πρόκειται να παραδώσω την έννοια της  1-1 συνάρτησης, κάνω την ερώτηση:       

          «Πόσες ανηφόρες υπάρχουν στην Ελλάδα;»

 Φυσικά δεν περιμένω άμεση απάντηση, τους επισημαίνω ότι αν μου δώσει κάποιος μαθητής σωστή απάντηση μέχρι το τέλος της ώρας, θα έχουν για το σπίτι δυο ασκήσεις λιγότερες. Η αλήθεια είναι ότι κλέβω λίγο, καθώς αυτοί δεν γνωρίζουν πόσες ασκήσεις σκόπευα να τους βάλω. Αμοραλισμός στο βωμό της διδασκαλίας. 

Όταν τελειώσει η ώρα επανέρχομαι και ξαναρωτώ:

           «Πόσες ανηφόρες υπάρχουν στην Ελλάδα;»

 Συνήθως δίνω μόνος μου την απάντηση, μόνο δυο άτομα στα 20 χρόνια που διδάσκω το έχουν βρει. «Όσες και οι κατηφόρες!». Εκεί συνήθως γελούν, αν δεν το κάνουν, μάλλον δεν κατάλαβε κανένας την έννοια της 1-1 αντιστοιχίας και επανέρχομαι.

  Η χρήση λογοπαιγνίων, ανεκδότων, ευτράπελων συμβάντων σε σχέση με τα μαθηματικά και ιδίως με το μάθημα της ημέρας  μπορούν να έχουν  θαυμαστά αποτελέσματα στην συγκέντρωση των μαθητών. Το μάθημα είναι σαν το θέατρο οι μεγάλοι βαρετοί μονόλογοι δεν είναι ιδιαίτερα ελκυστικοί,  ενώ οι μικρές, «κωμικές» ατάκες σε βγάζουν ασπροπρόσωπο. Δεν ανακάλυψα το τροχό. Δείτε τι γράφει  ο  Ν. Ι. Χανιωτάκης στο εξαιρετικά διδακτικό βιβλίο του: Παιδαγωγική του χιούμορ:

  Μέχρι πρότινος επικρατούσε η αντίληψη ότι η εισαγωγή του χιούμορ στην διδασκαλία μπορεί να αποσπάσει τους μαθητές από τους στόχους της,  να διαταράξει την απαιτούμενη πειθαρχία,  να οδηγήσει σε χαλάρωση σε απώλεια του ρυθμού ή του ελέγχου της τάξης και,  γενικά, να επιδράσει αρνητικά στην σχολική μάθηση. Η αντίληψη αυτή έχει αλλάξει, αφού οι εκπαιδευτικοί στην πλειονότητα τους θεωρούν ότι αξιοποίηση του χιούμορ στην διδασκαλία έχει θετικές επιδράσεις. Οι εκπαιδευτικοί δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν το χιούμορ προκειμένου να βελτιώσουν το κλίμα της τάξης και την σχέση τους με τους μαθητές, να προσελκύσουν την προσοχή και το ενδιαφέρον τους, να μειώσουν την ένταση και τις πιέσεις της διδασκαλίας και να προωθήσουν καλυτέρα την μάθηση. Ορισμένοι εκπαιδευτικοί φαίνεται να το χρησιμοποιούν και για να διατηρήσουν οι ίδιοι το ενδιαφέρον τους για το μάθημα,  αλλά και για να νιώσουν πιο χαλαρά και πιο ευχάριστα στην τάξη. 

 Οι εκπαιδευτικοί που αποφεύγουν το χιούμορ στην διδασκαλία προφανώς το κάνουν για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Ορισμένοι φοβούνται ότι θα χάσουν τον έλεγχο της τάξης ή ότι δεν θα τους πάρουν στα σοβαρά οι μαθητές, με αποτέλεσμα να χάσουν μέρος της αυθεντίας τους και τον σεβασμό που θεωρούν ότι τους αρμόζει. Είναι, επίσης, πιθανό να πιστεύουν ότι το χιούμορ συνιστά μια έμφυτη ικανότητα, την οποία δεν διαθέτουν,  ή ότι δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για χιούμορ στην τάξη λόγω της πίεση της ύλης, ή, τέλος, ότι το χιούμορ δεν ταιριάζει με την διδασκαλία και τον ρόλο τους.  Ένας πρόσθετος λόγος  είναι ότι δεν έχουν πειστεί  για τις θετικές επιδράσεις του χιούμορ στις διαδικασίες της μάθησης.  (Ν. Ι. Χανιωτάκης. Παιδαγωγική του χιούμορ)

  Το χιούμορ αποτελεί παιδαγωγικό εργαλείο για αποτελεσματική διδασκαλία το οποίο παρέχει μαθησιακά κίνητρα, προάγει την ενεργό συμμετοχή των παιδιών στη μαθησιακή διαδικασία, καλλιεργεί επικοινωνιακή ατμόσφαιρα,  προάγει την ομαδικότητα, ανακουφίζει από το άγχος, υποβοηθά τη συγκράτηση και ανάκληση πληροφοριών και αυξάνει την ταχύτητα μάθησης. Λελογισμένη χρήση του στην τάξη είναι δυνατόν να κάνει τα παιδιά πιο δημιουργικά και πιο ανοικτά στη γνώση αφού το γέλιο αυξάνει την αδρεναλίνη,  οξυγονώνει τον εγκέφαλο και διεγείρει τα νευρικά κύτταρα.  Αυτά λένε οι ειδικοί, εγώ τοποθετώ το χιούμορ στην βάση της οξυδέρκειας. Απολύτως αιρετικά, θα σας πρότεινα το εξής: Κάνετε την παράδοση της ενότητας της ημέρας, στο τέλος πείτε ένα σχετικό μαθηματικό αστείο- ευφυολόγημα. Παρατηρήστε πόσοι θα το πιάσουν, αν δεν το καταλάβει κανένας, μάλλον ο διδακτικός σας στόχος δεν επετεύχθη! 

 O μαθηματικός Ted Slaman , καθηγητής του  Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϋ στην Καλιφόρνια παρατηρεί πολύ εύστοχα: 

  «Πρέπει να σκέπτεσαι όπως σκέπτεται ένας κωμικός. Αυτό που εννοώ,  φυσικά δεν είναι να διηγείσαι ανέκδοτα, αλλά μάλλον θα πρέπει να ερμηνεύεις τις μαθηματικές έννοιες συμφώνα με τον χρόνο διδασκαλίας και την κορύφωση της. Πρέπει να ετοιμάζεις το μαθηματικό θέμα, κατά τέτοιο τρόπο που οι μαθητές θα κατανοήσουν την κορυφαία στιγμή. Αχά! Δηλαδή την ίδια στιγμή που οι εξηγήσεις που δίνεις βρίσκονται στο φόρτε τους. Όπως ακριβώς ένας κωμικός οργανώνει την παράσταση του και φτάνει στο καλύτερο κομμάτι, στην τελική πρόταση!»