Ζεν μαθηματικοί διαλογισμοί για εγκλείστους

  Μονολογεί ο αυτιστικός ήρωας του Μάρκ Χάντον, Φράνσις Μπουν στο βιβλίο  Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα.

 

« Εν τω μεταξύ, έκανα στο μυαλό μου πολλαπλασιασμό του 2, γιατί με βοηθάει να ηρεμώ. Έφτασα μέχρι το 33554432 δηλαδή μέχρι το 2²⁵, που δεν ήταν και πολύ, γιατί είχα φτάσει μέχρι το 2⁴⁵ παλιότερα, όμως ο εγκέφαλος μου δεν λειτουργούσε πολύ καλά.»  

   Ένα  λογοτεχνικό εύρημα του Χάντον; Έχουν τέτοια δύναμη οι αριθμοί; Την απάντηση δίνουν οι παρακάτω ιστορίες. Ίσως η πρώτη και πλέον αγαπημένη μου αφορά τον Πωλ Βόλφσκελ, ένα βιομήχανο και ερασιτέχνη μαθηματικό που οφείλει στην κυριολεξία την ζωή του στην θεωρία αριθμών, όταν ο Βόλφσκελ απερρίφθη από την γυναίκα που αγαπούσε ,κατέρρευσε και αποφάσισε να αυτοκτονήσει. Σχολαστικός άνθρωπος καθώς ήταν είχε σκοπό να τακτοποιήσει όλες τις υποθέσεις του ,προτού, ορίσει την ακριβή ημερομηνία για να θέσει τέρμα στην ζωή, έχοντας  λοιπόν ταχτοποιήσει όλες τις κοσμικές  υποθέσεις του και λίγες ώρες πριν θέσει τέρμα στην ζωή του για να περάσει την ώρα του, πήγε στην βιβλιοθήκη του σπιτιού του και ξεφύλλισε διάφορα βιβλία μαθηματικών.Σε ένα από αυτά βρήκε το τελευταίο θεώρημα του Φερμά. Απορροφήθηκε  τόσο πολύ με την αναζήτηση της λύσης του προβλήματος, που άφησε να περάσει η στιγμή που θα αυτοκτονούσε. Κατάλαβε τότε ότι το να αντιμετωπίζει μαθηματικά προβλήματα και  κατ’ επέκταση ο αγώνας για την ζωή αξίζει περισσότερο από την αγάπη μιας δύσκολης γυναίκας. Προς τιμή του Φερμά και του θεωρήματος  του ο Βόλφσκελ θέσπισε ένα  βραβείο 100.000 μάρκων για οποίον το έλυνε..  

Το 1916, το πλοίο Καρτερία της αποστολής εξερεύνησης της Ανταρκτικής που ηγείτο ο Σερ  Έρνεστ Σάκλετον συγκρούστηκε με ένα τεράστιο κομμάτι πάγο και άρχισε να βυθίζεται ,τα μέλη της για να σωθούν κατέφυγαν σε τρεις μικρές  σωσίβιες λέμβους, μετά, από τιτάνιο αγώνα με τα στοιχεία της φύσης κατόρθωσαν να σωθούν όλοι. Ένας από τους διασωθέντες διηγείται στα απομνημονεύματα του, ότι οι ναυαγοί  περνούσαν τον ατελείωτο χρόνο της αναμονής για την σωτηρία στην ανοικτή θάλασσα κατασκευάζοντας μαγικά τετράγωνα.

   Όλα αυτά εν έτη 1916 ,64 χρόνια αργότερα το 1980,ο δημοσιογράφος Ρότζερ Κούπερ  βρέθηκε φυλακισμένος σε ένα κελί στο Ιράν. Οι Ιρανοί νόμιζαν ότι ήταν άγγλος κατάσκοπος .Στα διαλλείματα ανάμεσα στις ανακρίσεις  με δεμένα μάτια ,υπέμεινε την κακομεταχείριση και το ξύλο απασχολώντας το μυαλό του υπολογίζοντας  δια μνήμης  πρώτους αριθμούς. Κατόρθωσε κατά την διάρκεια που ήταν έγκλειστος  να υπολογίσει όλους του πρώτους αριθμούς μέχρι το 5000.Ο Κούπερ εξομολογείται:

«Ανάμεσα στις ανακρίσεις ,με τα μάτια μονίμως δεμένα και δεχόμενος συνεχώς χαστούκια και γροθιές όταν αρνιόμουν να ομολογήσω ότι ήμουν Βρετανός κατάσκοπος,αναζητούσα  τρόπους να περάσω το χρόνο μου χωρίς βιβλία. Κατασκεύασα ένα τάβλι με ζάρια φτιαγμένα από ψωμί και δημιούργησα ένα αριθμητικό σύστημα βασισμένο στους ρωμαϊκούς αριθμούς,με ένα κουκούτσι  μήλου για το μηδέν. Κουκούτσια από πορτοκάλια ήταν οι μονάδες και πόσα δαμάσκηνα οι πεντάδες, ενώ οι δεκάδες και οι εκατοντάδες δημιουργούνταν θεσιακά.Έτσι μπόρεσα να υπολογίσω όλους τους πρώτους αριθμούς μέχρι το 5000.Τους κατέγραψα στον κενό χώρο πίσω από την πόρτα και διατύπωσα διάφορες σκέψεις σχετικά με την ανωμαλία ης συχνότητας εμφάνισης τους .»

 Βέβαια ,ο Κούπερ δεν έκανε κάτι πρωτότυπο, το 1812,ο Jean-Victor Poncelet ένας Γάλλος μαθηματικός  και μηχανικός  ο οποίος κατά τις Ναπολεόντεια εκστρατεία στην Ρωσία συνελήφθει και κλείστηκε στην φυλακή για δυο χρόνια. Κατά την διάρκεια του εγκλεισμού του και παρά τις δύσκολες συνθήκες  με πενιχρά μέσα, γραφίδες από καρβουνόξυλο χρησιμοποίησε ως πίνακα τους τοίχους του κελιού του έθεσε τις βάσεις της προβολικής γεωμετρίας. 

 Το 2015, πέθανε ο Αλεξάντερ Γκρονθέτικ μια από τις πλέον εμβληματικές φυσιογνωμίες των μαθηματικών του εικοστού αιώνα. Έζησε την παιδική του ηλικία σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης λόγω της αντιστασιακής δράσης των γονέων του. Εκεί, παρά τις κακουχίες έκανε κτήμα του τα μαθηματικά και μόλις δεκαπέντε χρονών ανακάλυψε –χωρίς βέβαια να ξέρει ότι κάποιος άλλος τον πρόλαβε- την θεωρία μέτρου και ολοκλήρωσης κατά  Lebeque. Μέλος των Μπουρμπακί  με μια γόνιμη μαθηματική σταδιοδρομία 30 χρόνων του απονεμήθηκε το μετάλλιο Fields.Η ύψιστη μαθηματική διάκριση . Πέρασε μια περίοδο της ζωής του ως ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ώσπου τελικά αποσύρθηκε από τα εγκόσμια και ζούσε απομονωμένος σε ένα μικρό χωριό στην Γαλλία στα Πυρηναία όρη.