Μαθη...μαγικά : Ο Τζάκσον Πόλοκ και τα φράκταλ...

Κυριακή 11 Ιουνίου 2017

Ο Τζάκσον Πόλοκ και τα φράκταλ...

"Όταν ζωγραφίζω, δεν έχω συναίσθηση του τι κάνω."
Τζ. Πόλοκ

Ζούμε και κινούμαστε σε ένα τρισδιάστατο σύμπαν συνεπώς έχουμε και δικαίως,την αίσθηση ότι οι διαστάσεις είναι ακέραιοι αριθμοί.Μια μονοδιάστατη γραμμή,ένα δισδιάστατο τρίγωνο,ένας τρισδιάστατος κύλινδρος.Όλα αυτά σε μια ευκλείδεια προ φράκταλ εποχή,στον πραγματικό κόσμο τα συγκεκριμένα σχήματα έχουν τόσο μεγάλο βαθμό πολυπλοκότητας που η διάσταση τους παύει να είναι ακέραιος και κυμαίνεται ανάμεσα στο 1 και το 3.Για παράδειγμα, η ακτογραμμή της Βρετανίας έχει φράκταλ διάσταση ίση με 1,25,το κουνουπίδι 2,33,ο ανθρώπινος πνεύμονας 2,97.Τα παραπάνω είναι δημιουργήματα της φύσης,θα μπορούσε ένας καλλιτέχνης να αποδώσει στα έργα του μια φράκταλ διάσταση;

Το φθινόπωρο του 2006,ένας πίνακας του διάσημου ζωγράφου του 20^ουαιώνα Τζάκσον Πόλοκ πουλήθηκε έναντι του υψηλότερου ποσού που είχε πληρωθεί ποτέ για έργο ζωγραφικής.Σύμφωνα με τον ιστότοπο artnet,ο Μεξικανός κροίσος Νταβίντ Μαρτίνες ,πλήρωσε 140 εκατομμύρια δολάρια για τον πίνακα,ο οποίος είχε την ονομασία No. 5, 1948.

Ο πίνακας είχε δημιουργηθεί με την χαρακτηριστική τεχνική του Πόλοκ,ο οποίος "πιτσίλαγε" μπογιά στο καμβά.Οι κριτικοί τέχνης σοκαριστήκαν από το ιλιγγιώδες ποσό που δόθηκε στο έργο, ενώ πολλοί ήταν εκείνοι που δήλωσαν ειρωνικά: «ο καθένας θα μπορούσε να φτιάξει κάτι τέτοιο!».Φαινομενικά ο καθένας θα μπορούσε να παίξει με τις μπογιές έχοντας την ελπίδα να γίνει κάποια στιγμή εκατομμυριούχος.Όμως τα μαθηματικά αποκάλυψαν ότι ο Πόλοκ έκανε στην πραγματικότητα κάτι πιο πολύ εκλεπτυσμένο απ΄ ότι πίστευαν οι περισσότεροι.Το 1999, μια ομάδα μαθηματικών με επικεφαλής τον Ριτσαρντ Τειλορ του πανεπιστήμιου του Όρεγκον,ανέλυσε τους πίνακες του Πόλοκ και ανακάλυψε ότι η τεχνική πιτσιλίσματος που χρησιμοποιούσε δημιουργεί στην πραγματικότητα ένα από τα φράκταλ σχήματα που απαντώνται κατ κόρον στην φύση.Τα μεγενθυμένα έργα του Πόλοκ μοιάζουν πάρα πολύ με το έργο στο σύνολο του (αυτοομοιότητα) και φαίνεται να διαθέτουν την χαρακτηριστική άπειρη πολυπλοκότητα των φράκταλ.Μάλιστα στα έργα του μπορεί να εφαρμοστεί και η ιδέα της φράκταλ διάστασης,ώστε να αναλυθεί με ποιο τρόπο ανέπτυξε ο Πόλοκ την τεχνική του.

No. 5, 1948

Ο Πόλοκ άρχισε να δημιουργεί φράκταλ εικόνες το 1943.Οι πρώτοι πίνακες του έχουν φράκταλ διάσταση ίση περίπου με 1,45 όπως και τα Νορβηγικά φιόρδ.Καθώς όμως βελτίωνε την τεχνική του,η φράκταλ διάσταση των έργων του αυξανόταν με αργό ρυθμό , κάτι που αντικατόπτριζε το γεγονός ότι οι πίνακες του γίνονταν όλο και πιο πολύπλοκοι.Ο Πόλοκ χρειάστηκε 6 μήνες για να ολοκληρώσει έναν από τους τελευταίους πίνακες του γνωστό ως Blue poles με φράκταλ διάσταση 1,72.

Η φράκταλ διάσταση (D) ενός πίνακα αυξάνεται καθώς σταζουμε όλο και περισσότερο χρώμα στον καμβά.

Ο μαθηματικος Marcus Du Sautoy σε εκείνη την εξαίρετη σειρά ντοκιμαντέρ του BBC - The Code εξηγεί την τεχνοτροπία του Πολοκ.

Οι ψυχολόγοι έχουν μελετήσει τα σχήματα που βρίσκουν οι άνθρωποι αισθητικά ευχάριστα. Σύμφωνα με τις έρευνες τους μας έλκουν σταθερά σχήματα που η φράκταλ διάσταση τους κυμαίνεται από 1,3 μέχρι 1,5 την οποία διαθέτουν πολλά σχήματα της φύσης.

Σε μια ερεύνα του 2016, από το πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ στην Μεγάλη Βρετανία, διατυπώνεται η άποψη ότι τα έργα διακεκριμένων ζωγράφων καθώς αυτοί γερνούσαν η προσβάλλονταν σταδιακά από εκφυλιστικές ασθένειες (Alzheimer, πάρκινσον,..) η φράκταλ διάσταση άλλαζε.(https://www.sciencealert.com/famous-artworks-from-dali-and-de-kooning-might-contain-the-early-signs-of-cognitive-disorders)

Αν λοιπόν ο Πόλοκ δημιουργούσε φράκταλ,πόσο εύκολο είναι αντιγραφεί η τεχνική του; Το 2001,ένας Αμερικανος συλλέκτης έργων τέχνης εξέφρασε κάποιες ανησυχίες επειδή ο πίνακας που είχε στην κατοχή του και φερόταν ως δημιούργημα του Πόλοκ του δεν έφερε καμία υπογραφή ή ημερομηνία,πουθενά στον καμβά.Έτσι,αποφάσισε να ζητήσει βοήθεια από τους μαθηματικούς που είχαν αποκαλύψει την φράκταλ διάσταση του καλλιτεχνικού ύφους του Πόλοκ.Η ανάλυση τους αποκάλυψε ότι από τον συγκεκριμένο πίνακα απουσίαζε ο ιδιόμορφος φράκταλ χαρακτήρας που προκύπτει από την τεχνοτροπία του Πόλοκ. Έτσι κατά την γνώμη τους ο πίνακας είναι απομίμηση.

Μηχανή που ζωγραφίζει..

Ο Ριτσαρντ Τειλορ κατασκεύασε ένα μηχάνημα που το ονόμασε Pollockizer και δημιουργούσε φράκταλ πίνακες:το μηχάνημα είναι ένα δοχείο που περιέχει χρώμα και προσδένεται με χορδές σε ένα ηλεκτρομαγνητικό πηνίο,το όποιο μπορεί να προγραμματιστεί έτσι ώστε να παράγει χαοτική κίνηση,από την οποία προκύπτουν πίνακες που φέρνουν σε Πολοκ.Αν κάνετε μια μικρή αναζήτηση το διακτυο θα διαπιστώσετε ότι υπάρχουν λογισμικά τα οποία μπορούν πολύ εύκολα να μιμηθούν την τεχνοτροπία του Πολοκ.