Μαθη...μαγικά
Δρούγας Θανάσης
«Ο Αρχιμήδης θα μνημονευθεί όταν ο Αισχύλος θα έχει λησμονηθεί, διότι οι γλώσσες πεθαίνουν, μα οι μαθηματικές ιδέες όχι.» G.Hardy
Κυριακή 14 Δεκεμβρίου 2025
Σάββατο 13 Δεκεμβρίου 2025
Niccolò Fontana Tartaglia: Ο μαθηματικός που νίκησε τη μοίρα με τους αριθμούς!
Σαν σήμερα, πέθανε ο Niccolò Fontana Τartaglia
Ο Niccolò Fontana, γνωστός στην ιστορία με το προσωνύμιο Tartaglia («ο τραυλός»), γεννήθηκε στη Μπρέσια γύρω στο 1499 ή 1500, σε μια φτωχή οικογένεια. Πατέρας του ήταν ο Michele Fontana, ένας ταπεινός αγγελιαφόρος που μετέφερε αλληλογραφία με το άλογό του ανάμεσα στις πόλεις της περιοχής. Η παιδική ηλικία του Niccolò ξεκίνησε με ελπίδα, καθώς φοίτησε στο σχολείο από πολύ μικρή ηλικία· όμως η μοίρα επεφύλασσε σκληρές δοκιμασίες.
Αλ-Μπιρούνι: Ο Νους που Μέτρησε τη Γη και τον Ουρανό
#Σανσημερα
Σαν σήμερα, το 1048, πέθανε ο Αμπού Αραϊχάν Μουχάμαντ ιμπν Αχμάντ αλ-Μπιρούνι. Υπήρξε μία από τις λαμπρότερες μορφές της ισλαμικής επιστήμης και ένας από τους μεγαλύτερους πολυμαθείς του Μεσαίωνα. Γεννήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 973 στο Καθ της Χορασμίας (σημερινό Ουζμπεκιστάν) και πέθανε στις 13 Δεκεμβρίου 1048 στη Γάζνα (σημερινό Αφγανιστάν).
Πέμπτη 11 Δεκεμβρίου 2025
Τύχο Μπράχε, ο εκκεντρικός Δανός επιστήμονας με το ανήσυχο πνεύμα και τη θρυλική μεταλλική μύτη
Ο Τύχο Μπράχε — ο εκκεντρικός Δανός ευγενής με το ανήσυχο πνεύμα και τη θρυλική μεταλλική μύτη — υπήρξε μία από τις πιο συναρπαστικές μορφές της ευρωπαϊκής ιστορίας της επιστήμης. Γεννήθηκε το 1546 στο Σκάνε, σε μια εποχή όπου η Δανία ακόμη ταλαντευόταν ανάμεσα στη μεσαιωνική κοσμοθεωρία και τον αναδυόμενο ουμανισμό της Αναγέννησης. Από μικρός έδειξε πως το βλέμμα του ανήκε στον ουρανό: μια έκλειψη ηλίου που προβλέφθηκε με ακρίβεια τον γοήτευσε βαθιά και τον οδήγησε στη μελέτη της αστρονομίας και των μαθηματικών, συχνά κρυφά, χωρίς την έγκριση της αριστοκρατικής του οικογένειας που προόριζε άλλες σταδιοδρομίες για αυτόν.
Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου 2025
Ντάβιντ Χίλμπερτ Wir müssen wissen.Wir werden wissen. #Φανταστικοιμονολογοι #χιουμορ
Νταβιντ Χίλμπερτ (David Hilbert) – Ο Αρχιτέκτονας της Μαθηματικής Λογικής και της Αφαίρεσης
Ο Νταβιντ Χίλμπερτ γεννήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 1862 στην Κένιξμπεργκ της Πρωσίας (σημερινό Καλίνινγκραντ στη Ρωσία), σε μια εποχή όπου τα μαθηματικά μόλις άρχιζαν να διαμορφώνονται ως μια δομημένη και αυστηρή επιστήμη. Από νωρίς επέδειξε εξαιρετική μαθηματική διαίσθηση και φιλοσοφική σκέψη, γεγονός που τον οδήγησε να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο της Κένιξμπεργκ, όπου συνδέθηκε με μεγάλες προσωπικότητες όπως ο Φέρντιναντ Λίντεμαν
Νόμος του Kleiber (Kleiber’s law)
Ο Μαξ Κλάιμπερ γεννήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 1893 στη Ζυρίχη, μέσα σε μια εποχή όπου η Ελβετία παρήγε όχι μόνο ρολόγια και σοκολάτες, αλλά και φωτεινά επιστημονικά μυαλά. Από μικρός έδειξε μια σχεδόν ποιητική εμμονή με την ενέργεια: όχι με την ηλεκτρική, αλλά με εκείνη που κάνει τα πλάσματα να κινούνται, να αναπνέουν και… να τρώνε.
Σπουδάζοντας στο περίφημο ETH της Ζυρίχης, βυθίστηκε στον κόσμο της γεωργικής χημείας. Το 1920 αποφοίτησε, το 1924 πήρε το διδακτορικό του και με τη διατριβή του Η έννοια της ενέργειας στην επιστήμη της διατροφής έδειξε ότι ο μεταβολισμός δεν είναι απλώς θέμα θερμίδων, αλλά μια περίπλοκη συμφωνία ανάμεσα στο σώμα και τον κόσμο.
Το 1929, με μια βαλίτσα γεμάτη ιδέες (και ίσως λίγη ελβετική σοκολάτα για το τιμόνι), πέρασε τον Ατλαντικό για το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Ντέιβις. Εκεί δεν άργησε να γίνει ο «αρχιτέκτονας της αναπνοής»· κατασκεύασε θαλάμους αναπνοής που έμοιαζαν περισσότερο με επιστημονικές κρύπτες και άρχισε να μελετά πώς τα ζώα μετατρέπουν την τροφή σε ζωή.
Το 1932 όμως ήρθε η μεγάλη αποκάλυψη: ότι ο μεταβολισμός των ζώων –από το μικροσκοπικό ποντίκι μέχρι τον τεράστιο ελέφαντα– δεν αυξάνεται ευθύγραμμα με το βάρος τους, αλλά σύμφωνα με έναν παράξενο εκθέτη: ¾. Η απλότητα και η δύναμη της ανακάλυψης αυτής σημάδεψε την επιστήμη του μεταβολισμού για πάντα.
Το 1961 εξέδωσε το βιβλίο The Fire of Life, ένα έργο-σταθμό, όπου κατέγραψε με ακρίβεια αλλά και πάθος όσα είχε μάθει για την ενέργεια της ζωής. Το βιβλίο μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και έκανε τον Κλάιμπερ γνωστό παγκοσμίως.
Ο Μαξ Κλάιμπερ έφυγε από τη ζωή στις 5 Ιανουαρίου 1976, μία ημέρα μετά τα 83α γενέθλιά του. Άφησε όμως πίσω του έναν νόμο που συνεχίζει να… καίει φωτιές στο μυαλό των επιστημόνων
Περιγραφή του νόμου του Κλάιμπερ
Ο νόμος του Κλάιμπερ θα μπορούσε να περιγραφεί και έτσι:
«Όσο πιο μεγάλο το ζώο, τόσο πιο… χαλαρά καίει θερμίδες. Με λίγα λόγια, ο ελέφαντας είναι ο απόλυτος master της ενεργειακής οικονομίας, ενώ το ποντίκι ξοδεύει θερμίδες σαν να μην υπάρχει αύριο.»
Ο νόμος λέει ότι ο μεταβολικός ρυθμός ενός ζώου αυξάνεται με το σωματικό βάρος του υψωμένο στη δύναμη 3/4 – ένας αριθμός που μοιάζει με τον περίεργο βαθμό δυσκολίας ενός μαθηματικού πατινάζ, αλλά είναι θεμελιώδης για τη βιολογία.
Αν το απλοποιήσουμε:
Διπλασιάζεις το μέγεθος; ΟΚ.
Διπλασιάζεται η όρεξη; Όχι φίλε μου, δεν είναι τόσο απλό.
Το σώμα λέει: «Θα πάρω μόνο 2⁽³⁄⁴⁾ φορές παραπάνω ενέργεια, ευχαριστώ.»
Εν ολίγοις:
Τα μικρά ζώα: τρώω γρήγορα, καίω πιο γρήγορα, ζω σε fast forward.
Τα μεγάλα ζώα: ήρεμα, έχουμε χρόνο…
Αν ο νόμος του Κλάιμπερ είχε προσωπικότητα, θα ήταν ο σοφός γέροντας που σου λέει:
«Χαλάρωσε. Το μέγεθος δεν είναι τα πάντα — η οικονομία ενέργειας είναι το κλειδί.»
Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου 2025
Albert Girard,ο νονός!
#Σανσημερα
Σαν σήμερα, το 1632, πέθανε ο Albert Girard .Ο Albert Girard (1595–1632) ήταν Γάλλος μαθηματικός, θεωρούμενος πρωτοπόρος στην αλγεβρική σημειογραφία και στην τριγωνομετρία. Έζησε και εργάστηκε κυρίως στην Ολλανδία, όπου ανέπτυξε και δημοσίευσε ιδέες που επηρέασαν σημαντικά τη μετέπειτα εξέλιξη των μαθηματικών. Παρότι πέθανε νέος, σε ηλικία μόλις 37 ετών, το έργο του άφησε βαθύ αποτύπωμα σε τομείς όπως οι αλγεβρικές εξισώσεις, η τριγωνομετρία και η αριθμητική των ακολουθιών.
Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2025
Αλ Χουαρίσμι, ο βιβλιοθηκάριος του Oίκου της Σοφίας
Ο Αλ-Χουαρίζμι (Abu Ja'far Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi) υπήρξε μία από τις πιο καθοριστικές μορφές της παγκόσμιας μαθηματικής ιστορίας. Ζώντας στη «χρυσή εποχή» του Ισλάμ, εργάστηκε στη θρυλική Βιβλιοθήκη και Ακαδημία του Οίκου της Σοφίας στη Βαγδάτη, υπό την προστασία του χαλίφη αλ-Μαμούν. Εκεί, ανάμεσα σε μεταφράσεις ελληνικών, ινδικών και περσικών κειμένων, γεννήθηκαν ιδέες που άλλαξαν για πάντα τα μαθηματικά.
Πεπερασμένος ως το Κόκκαλο. Η Παράξενη Ιδιοφυΐα του Λέοπολντ Κρόνεκερ
#Σανσημερα
Σαν σήμερα, το 1823 γεννήθηκε ο Γερμανος μαθηματικος Λέοπολντ Κρόνεκερ.
Ο Λέοπολντ Κρόνεκερ γεννήθηκε το 1823 στη Λίγκνιτς της Σιλεσίας, μέσα σε ένα περιβάλλον άνεσης και πνευματικής καλλιέργειας. Ο πατέρας του, ο Ιζιντόρ, ήταν επιτυχημένος επιχειρηματίας, και η μητέρα του, Γιοχάνα Πράουζνιτσερ, προερχόταν επίσης από πλούσια εβραϊκή οικογένεια. Οι γονείς του, ανοιχτοί σε νέες ιδέες και με έντονο ενδιαφέρον για την παιδεία, του εξασφάλισαν κατ’ οίκον διδασκαλία από εξαιρετικούς δασκάλους πριν τον στείλουν στο Γυμνάσιο της Λίγκνιτς – μια εκπαίδευση που αποδείχθηκε το πρώιμο στέρεο θεμέλιο της διανοητικής του σταδιοδρομίας.
Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου 2025
Σαν σήμερα
#Σανσημερα
Σαν σήμερα, το 1901, γεννήθηκε ο Γερμανός φυσικός Βέρνερ Χάιζενμπεργκ.Ο Βέρνερ Χάιζενμπεργκ (Werner Heisenberg) ήταν Γερμανός φυσικός, γεννημένος το 1901 και ένας από τους θεμελιωτές της κβαντικής μηχανικής. Το 1927 διατύπωσε την περίφημη αρχή της απροσδιοριστίας, μία από τις πιο επαναστατικές ιδέες στη φυσική. Για τη συμβολή του στην κβαντική θεωρία τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής το 1932. Πέθανε το 1976.
Τρίτη 2 Δεκεμβρίου 2025
Δευτέρα 1 Δεκεμβρίου 2025
Η απολογία ενός μαθηματικού
#Σανσημερα
Σαν σήμερα, το 1947, πέθανε ο διακεκριμένος Άγγλος μαθηματικός Γκόντφρεϊ Χάρολντ Χάρντι (1877–1947), την ημέρα που ήταν να του απονεμηθεί το Μετάλλιο Copley από τη Βασιλική Εταιρεία του Λονδίνου.
Κυριακή 30 Νοεμβρίου 2025
Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι και ο τετραγωνισμός του κύκλου!
#Σανσημερα
1504. Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι βρίσκεται σε μία από τις πιο δημιουργικές αλλά και βασανιστικές περιόδους της ζωής του. Έχοντας βυθιστεί ολοκληρωτικά σε μια εμμονική αναζήτηση για τον τετραγωνισμό του κύκλου, περνάει αμέτρητες ώρες σκυμμένος πάνω από χαρτιά, διαβήτες και μελάνια. Η εμμονή αυτή δεν ήταν τυχαία· πιθανότατα είχε ριζώσει μέσα του ήδη από τα χρόνια της συνεργασίας του με τον μαθηματικό και θεολόγο Λούκα Πατσιόλι, όταν, μεταξύ 1492 και 1494, εργάστηκε εντατικά πάνω στις περίφημες εικονογραφήσεις του De Divina Proportione. Το έργο εκείνο, αφιερωμένο στη γεωμετρία, τις αναλογίες και την αρμονία των σχημάτων, είχε φυτέψει στον νου του Λεονάρντο την πεποίθηση ότι η φύση υπακούει σε βαθύτερους, μαθηματικούς νόμους, τους οποίους ο καλλιτέχνης και ο επιστήμονας οφείλουν να αποκρυπτογραφήσουν.























